نظارت آموزشی در جهت ارزیابی پیشرفت تحصیلی معلم و معاونت آموزش صورت می پذیرد و در جهت بررسی تحقق اهداف آموزشی اعلام شده توسط معاونت آموزش و گروه های آموزشی دبستام محراب2 توسط معلمان انجام می گردد.
کلاس چهارم
ورودی
مهر
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
آبان
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
آذر
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
نوبت اول
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
اسفند
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
اردیبهشت
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
نوبت دوم
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
کلاس پنجم
ورودی
مهر
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
آبان
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
آذر
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
نوبت اول
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
اسفند
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
اردیبهشت
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
نوبت دوم
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
کلاس ششم
ورودی
مهر
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
آبان
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
آذر
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
نوبت اول
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
اسفند
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
اردیبهشت
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
نوبت دوم
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات - فارسی - نگارش - املاء
دیوان
دیوان از جمله سازهای مضرابی است. این ساز یک ساز کُردی است. و یکی از سازهای خانواده تنبور به حساب میآید، که غیر از کردستان ترکیه در مناطق مختلف کردستان عراق و کردستان ایران و کردستان سوریه استفاده میشود و انواع خاصی از آن در مناطق مختلف کردستان ترکیه وجود دارد. دیوان سایز بزرگتر تنبور است.
سهتار
سهتار از سازهای زهی و مضرابی موسیقی ایرانی است که با ناخن انگشت اشارهٔ دست راست نواخته میشود. این ساز، دارای ۴ سیم از جنس فولاد و برنج است که به موازات دسته، از کاسه تا پنجه کشیده شدهاند. سهتار دارای ۲۵ پردهٔ قابل حرکت از جنس رودهی حیوانات یا ابریشم است. صدای آن ظریف و تو دماغی و تا حدودی غمگین است و گستره صوتی آن از هنگامِ بمِ دو زیر خط حامل تا لا بمل بالای خط حامل و در نتیجه نزدیک به ۳ اکتاو است.
اُرف چیست؟
اُرف در حقیقت نام ((کارل اُرف)) دانشمند و موسیقیدان آلمانی است که سیستم آموزشی بسیار کارآمدی برای آموزش موسیقی به کودکان تهیه کرد و کلاسهای موسیقی کودکان در اصطلاح ((اُرف)) نامیده می شود. امروزه در ایران به تمام کلاسهای موسیقی کودک (حتی کلاسهایی که از سیستم ارف هم تبعیت نمی کند) ارف می گویند.
دوره های گروهی حدود 2 سال و دوره های خصوصی حدود یک سال زمان می برد. البته این دوره در آموزشگاه های موسیقی می تواند متفاوت باشد اما اغلب اینچنین است.
این دوره شامل نت خوانی، ریتم خوانی و نواختن سازهای بلز و فلوت ریکوردر می باشد. کودکان در این دوره مقدمات پیش نیاز برای نواختن ساز را فرا می گیرند. گاه در کنار این دو ساز، ساز طبلک هم برای درک ریتمیک کودکان آموزش داده می شود.
دانلود استوری بوک های آکسفورد
Oxford Bookworms Library Starter
Christine Lindop - Sally's Phone
Christine Lindop - The Girl with Red Hair
John Escott - Girl on a Motorcycle
Rosemary Border - Drive into Danger
جهت باز کردن فایل های RAR نرم افزار Win Rar را از این قسمت دانلود نمایید.
اهداف، نشانه های تحقیق و سطوح عملکرد دروس پایه های اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم و ششم ابتدایی
اهداف، نشانه های تحقیق و سطوح عملکرد دروس پایه های اول
اهداف، نشانه های تحقیق و سطوح عملکرد دروس پایه های دوم
اهداف، نشانه های تحقیق و سطوح عملکرد دروس پایه های سوم
اهداف، نشانه های تحقیق و سطوح عملکرد دروس پایه های چهارم
اهداف، نشانه های تحقیق و سطوح عملکرد دروس پایه های پنجم
🌸 اردوی تفریحی استخر 🌸
☀ باقی دانش آموزان در رختکن حاضر بودند.
🌻 پایان دوره اول فهام در تیر ماه
✅ شروع دوره دوم فهام از تاریخ ۹۷/۵/۲
🔰 معاونین حاضر در اردو:
معاون تربیتی آقای رسول عبدلی
معاون انضباطی آقای علیرضا زمانی
معاون آموزش آقای مهدی زبردست برزین
🚣 در این اردو توسط معاونت آموزش، به تعدادی از دانش آموزان علاقه مند آموزش شنا داده شد.
طرح درس کلاس کتابخوانی
دبستان غیر دولتی محراب(2)
معاونت آموزش
1397-1398
الف) معرفی کتاب های طرح:
v کلاس چهارم:
نام کتاب: یک پیاده روی طولانی تا آب
نویسنده: لیندا سو پارک
افتخارات:
کتاب پر فروش نیویورک تایمز
نامزد جایزه:
1- Flicker Tale 2012
2- Golden Sower 2013
3- Rebecca Coudill 2015
برنده جایزه:
1- Jane Addams 2011
v کلاس پنجم:
نام کتاب: کبوتر های وحشی
نویسنده: ایمی تیمبرلیک
افتخارات:
نامزد جایزه:
1- Pennsylvania Young Readers' Choice Award Nominee for Grades 6-8 2015
برنده جایزه:
1- Newbery Honor 2014
2- Edgar Award for Best Juvenile 2014
3- Wisconsin Library Association Outstanding Book Award2014
4- Society of Midland Authors Awadfor Children's Fiction2014
v کلاس ششم:
نام کتاب: اقیانوسی در ذهن
نویسنده: کلر وندرپول
افتخارات:
نامزد جایزه:
1- Rebecca Caudill young Reader's Book Award Nominee 2015
2- Society of Midland Authors Award Nominee for Children's Fiction 2014
برنده جایزه:
1- Michael L. Printz Award 2014
ب) اهداف آموزشی طرح:[1]
1- آمادگی برای آزمون پرلز[2]
2- پرورش مهارت خواندن، شنیدن و درک مطلب
3- پرورش مهارت سخنوری
4- پرورش مهارت نویسندگی
5- پرورش مهارت خیال پردازی
6- پرورش مهارت طرح سوال، مساله و پاسخ به آن
7- پرورش مهارت برقراری ارتباط با جمع
8- تقویت حافظه کوتاه مدت و سرعت در انتقال محفوظات ذهنی از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت
ج) نحوه تدریس:[3]
1- آموزگار هر جلسه قسمتی از کتاب را با صدای رسا و البته روایت
گر مطالعه می کند.
2- بعد از حدود 5 دقیقه از روایت گری آموزگار، دانش آموزان به نوبت شروع به بلند خوانی کتاب می نمایند.(هر دانش آموز 5 دقیقه و در هر ساعت تنها 4 دانش آموز)
3- آموزگار بعد از بلند خوانی خود و تک تک دانش آموزان، به صورت اتفاقی دانش آموزی را انتخاب کرده و از او می خواهد تا باقی داستان را به صورت ذهنی و فی البداهه روایت کند.
4- در مرحله بعد از دانش آموزان خواسته می شود قسمت خوانده شده را با جزئیات بیشتری در ذهن خود تصویر سازی کرده و بیان نمایند.
5- در این قسمت آموزگار به صورت شفاهی از جزئیات خوانده شده کتاب از دانش آموز سوال کرده و دانش آموز بایستی با استفاده از مهارت شنیداری و حافظه خود تلاش در پاسخگویی داشته باشد.
6- هر جلسه به عنوان تمرین در منزل از دانش آموزان خواسته می شود تا یک صفحه پیرامون مطالب کتاب چه به صورت تصویر پردازی ذهنی در جزئیات(صفحات خوانده شده) و چه به صورت پیشگویی ادامه داستان و یا نوشتن ادامه داستان مطابق میل و سلیقه خود، به صورت نوشتاری انجام دهند.
7- آموزگاران محترم توجه داشته باشند هدف از این طرح افزایش و یا ایجاد مهارت های بیان شده در قسمت (اهداف آموزشی طرح[4]) می باشد، لذا به هیچ عنوان دانش آموزان فاقد مهارت و یا کم توان در انجام طرح و تکالیف نبایست تحقیر و یا تنبیه شوند و بایستی زمان بیشتری به این گروه از دانش آموزان اختصاص داده شود.
د) پیوست
آشنایی با پرلز[5]
آشنایی با مطالعه بینالمللی پیشرفت سواد خواندن (پرلز)
مرکز ملی مطالعه بینالمللی پرلز
v پرلز چیست؟
مطالعه بینالمللی پیشرفت سواد خواندن یک برنامه ابتکاری برای ارزیابی توانایی خواندن کودکان در پایهی چهارم ابتدایی است که چهل کشور از سراسر جهان در آن شرکت دارند. روندهای این مطالعه به فاصلهی هر 5 سال یکبار مورد سنجش و اندازهگیری قرار میگیرد.
پرلز بخشی از چرخهی 5 سالهی ارزیابیهایی است که فرایند پیشرفت سواد خواندن در کودکان را همراه با سیاستها و کاربندیهای مربوط به "سواد خواندن" در نظامهای آموزشی اندازهگیری میکند.
به طور کلی، مطالعه بینالمللی پیشرفت سواد خواندن (پرلز) روند دادهها را در سطح بینالمللی براساس محورهای زیر مورد مقایسه قرار میدهد:
- مقایسهی عملکرد کشورها از نظر پیشرفت سواد خواندن در پایهی چهارم ابتدایی.
- مقایسهی صلاحیتها و تواناییهای دانشآموزان در ارتباط با اهداف و معیارهای آموزش خواندن.
- مقایسهی تأثیر عواملِ محیطی، فرهنگی، خانوادگی و چگونگی آموزش والدین به کودکان در زمینهی سواد خواندن.
- مقایسهی عوامل مربوط به سازمان دهی، زمانبندی درسی، مواد آموزشی، فرایند "یادگیری خواندن" در مدارس.
- مقایسهی نظام برنامهریزی درسی و رویکردهای تدریس در "آموزش خواندن".
v لایهها و ابعاد یادگیری خواندن در این مطالعه عبارت است از:
- تمرکز و بازیابی اطلاعات خاص
- استخراج صریح اطلاعات
- تلفیق و تفسیر اطلاعات و اندیشهها
- بررسی و ارزیابی ویژگیهای متن
v هدف مطالعه
هدف مطالعه پرلزPIRLS کمک به بهبود فرآیند یاددهی ـ یادگیری در قلمرو "سواد خواندن" دانشآموزان است. این دانشآموزان به عنوان نمایندههای منتخب کشورها، از نظر سواد خواندن آزمون در مقایسه با دانشآموزان سایر کشورها مورد مقایسه قرار خواهند گرفت. به عبارت دیگر، هدف فراهم کردن اطلاعات لازم در بارة پیشرفت سواد خواندن دانشآموزان در سطح بینالمللی و تحت شرایط و امکانات خاص هر یک از کشورها است.
v تعریف سواد خواندن و ابعاد آن
"سواد خواندن " یکی از مهمترین تواناییهایی است که دانشآموزان در طول یادگیریهای خود در سالهای اولیه دبستان کسب میکنند، و این توانایی در رشد عقلانی اجتماعی و عاطفی هر کودک نقش مؤثر دارد. و اساس یادگیری آنها را در دیگر موضوعها را فراهم میسازد. توانایی و مهارت خواندن، کودکان را قادر میسازد که بتوانند در جامعه خویش به طور فعال و آگاهانه مشارکت داشته باشند. تعریف سواد خواندن براساس پرلز چنین است: "توانایی ساخت معنا و درک مطلب و استفاده و کاربرد شکلهای متفاوت زبان نوشتاری مورد نیاز جامعه و ارزشمند برای فرد".
v در این پروژه، سواد خواندن از سه جنبه زیر مورد مطالعه قرار میگیرد:
1ـ فرایند درک مطلب
2ـ هدفهای خواندن
3ـ رفتارها و نگرشهای خواندن
جنبههای مربوط به فرآیند درک مطلب و هدفهای خواندن از طریق پرسش و پاسخهای مربوط به متنهای دفترچههای آزمون و جنبة رفتارها و نگرشهای خواندن به وسیلة پرسشنامههای پنجگانه (معلم، دانشآموز، اولیا، مدرسه، چگونگی سوادآموزی) مورد مطالعه و ارزشیابی قرار میگیرد.
v چهارچوب و ساختار مواد آزمون
ساختار و محتوای دفترچههای آزمون در پرلز شامل دو زمینه اصلی، اطلاعاتی و ادبی میباشد، هر یک از عنوانها 50درصد سؤالات را پوشش میدهد و آزمودنیها از طریق پاسخ به سؤالات مطرح شده براساس انواع متنهای داستانی، مقالهای یا مطالب خواندنی ارزیابی میشوند. سهم هر یک از فرآیندهای درک مطلب در چهار زمینه شامل: تمرکز و بازیابی اطلاعات (%20 سؤالات)، استنتاجهای ساده (%30 سؤالات)، تلفیق و تفسیر اطلاعات و اندیشهها (%30 سؤالات) و بررسی و ارزیابی ویژگیهای متن (%20 سؤالات) مورد ارزیابی قرار میگیرد.
عمق و تنوع محتوای آزمون پرلز به گونهای تنظیم شده است که دانشآموزان را به ساخت معنا و بررسی و بسط آن در موقعیتهای متفاوت "خواندن" ملزم میکند و سطح توانایی آنها را در ابعاد مختلف یاد شده از طریق پاسخگویی به سؤالات گوناگون (چند گزینهای و باز ـ پاسخ یا تشریحی) اندازهگیری میکند.
v جامعه مورد مطالعه
جامعة دانش آموزی مورد مطالعة پرلز، پایة بالاتر از دو پایة هم جوار است که بیشترین تعداد 9 سالهها را در بر میگیرد. از آنجا که این دو پایة هم جوار در کشور ما پایههای سوم و چهارم ابتدایی است، تمام دانشآموزان پایة "چهارم ابتدایی" در سراسر کشور جامعة آماری این پژوهش را تشکیل میدهند.
v حجم نمونه و روش نمونهگیری
نمونهگیری در دو مرحلة مقدماتی و اصلی به روش طبقهای، خوشهای، سیستماتیک در چهار لایة مدارس دولتی، خصوصی، بزرگ (30 و یا بیش از 30 دانشآموز در کلاس) و کوچک (کمتر از 30 دانشآموز در کلاس) صورت میگیرد. در این نمونهگیری، جمعیت شهری و روستایی ملاک انتخاب میباشد.
v ابزارهای پژوهش
1ـ دفترچهها و سؤالات آزمون
ده دفترچة آزمون حاوی؛ مطالب خواندنی در شکل داستان، مقاله و شرح حال، محتوای آزمون مطالعه پرلز را تشکیل میدهند.
هر دفترچه، دارای دو بخش مستقل، ادبی و اطلاعاتی است. برای هر بخش، نیم ساعت وقت برای خواندن متن و پاسخگویی به سؤالات مربوط در نظر گرفته شده است. هر دفترچه یک بخش راهنمای پاسخ دارد که آزمودنی را نسبت به چگونگی پاسخگویی به سؤالات آشنا میکند. (در اجرای مرحلة اصلی براساس نتایج مرحلة مقدماتی پارهای از دفترچهها تغییر یافتند و زمان آزمون ده دقیقه افزایش یافت).
سؤالات از دو نوع؛ چهار گزینهای و باز ـ پاسخ یا تشریحی تشکیل شده است. سؤالات تشریحی به نسبت درجة دشواری از 1 تا 3 امتیاز را به خود اختصاص میدهند.
هر دانشآموز فقط به یکی از دفترچهها (که به شیوه تصادفی مشخص میشود) پاسخ میدهد، لذا هر آزمودنی مدت یک ساعت به مطالعة یک دفترچة آزمون و پاسخگویی به سؤالات آن میپردازد. مدت زمان راهنمایی و استراحت میان دو بخش آزمون به این مدت اضافه خواهد شد.
2ـ پرسشنامهها
مطالعه پرلز علاوه بر سنجش میزان توانایی خواندن، بر سوابق آموزش خواندن و بر چگونگی یادگیری و تجارب یادگیری خواندن و نیز بر امکانات و شرایط مدرسهای برای مقایسه و تفسیر تفاوتهای موجود میان نظامهای آموزشی تأکید میکند. پنج نوع پرسشنامه، به شرح زیر، ابزار مطالعه عوامل مداخله گر در سواد خواندن را فراهم میآورند.
الف) پرسشنامة دانشآموز: که علائق مطالعه، عادتها و نگرشهای او را در خواندن مشخص میکند.
ب) پرسشنامة اولیای دانشآموز ؛ که تجربههای کودکی دانشآموز در امر خواندن، امکانات و کمکهای والدین و سایر اعضای خانواده را در این زمینه و عادات خواندن وی قبل از ورود به مدرسه را نشان میدهد.
پ) پرسشنامة مدرسه ؛ که شرایط و امکانات مدرسه برای آموزش و یادگیری خواندن را منعکس میکند و بیشتر بر امکانات کتابخانهای و شرایط مطالعه تکیه دارد.
ت) پرسشنامة چگونگی سواد آموزی به دانشآموزان ابتدایی؛ که چگونگی آموزش خواندن در مدرسه را مورد بررسی قرار میدهد و معلم هماهنگ کننده یا معلم راهنمای خواندن باید آن را تکمیل کند. (در مرحلة اصلی، پرسشنامه چگونگی سوادآموزی با پرسشنامه مدرسه ادغام گردید).
ث) پرسشنامة معلم ؛ بر روشها، عادتها، نگرشها و گرایشهای معلم در فرآیند یاددهی ـ یادگیری خواندن تأکید دارد و چگونگی برخورد معلم با دانشآموز در فرآیند تدریس و شیوههای کار او را مورد ارزیابی قرار میدهد.
از طریق مجموعة این پرسشنامهها، چگونگی سازماندهی آموزش خواندن در سنین کودکی، روشها و فعالیتهای آموزش معلمان، منابع و امکانات و شرایط مدرسهای، علایق، عادتها و نگرشهای خواندن دانشآموزان کشور در مقایسه با دانشآموزان کشورهای دیگر مشخص خواهد شد. این مقایسه عوامل پنهان و آشکار و شرایط برون مدرسهای مؤثر در ایجاد مهارت خواندن را نشان خواهد داد.
v دانشنامه :
با هدف جمعآوری اطلاعات مربوط به مشخصات کلی کشورها از نظر جغرافیای اقتصادی، جمعیتی، بهداشتی و نظام آموزشی (برنامههای درسی، ساختار دورههای تحصیلی، تشکیلات، اهداف، ویژگیها و...) برای هر یک از کشورهای عضو تهیه و تدوین میشود.
مواد آزمون خواندن: آزمونهای سنجش توانایی خواندن در پرلز عبارت است از آخرین رویکردهای مربوط به چگونگی اندازهگیری سواد خواندن، که این مهم از طریق انتخاب متنهای خواندن به همراه سؤالات و آیتمها و راهنمای تصحیح و نمرهگذاری که از طریق همکاری و تبادل نظر کشورهای عضو صورت میگیرد.
مواد مربوط به متن خواندن شامل داستانهای واقعی و افسانهها و مواد مربوط به اطلاعات شامل متنهای پیوسته و ناپیوسته میباشد.
عبارتها و آیتمهای انتخاب شده در قالب کتابچههای جذاب و تمام رنگی و در قطع مجلهای تدوین میشود. پیش از نیمی از سؤالات از نوع پاسخ ـ ساز هستند که پایه دانشآموزان به آنها کتباً پاسخ دهند.
پرسشنامهها ـ به منظور آشنایی با بافت عوامل آموزشی و تربیتی دانشآموزان در زمینهی چگونگی یادگیری خواندن، پرسشنامههای مختلفی تدوین شده است که اطلاعات مربوط به عوامل خانه و مدرسه را جمعاوری و تجزیه و تحلیل میکند. با جمعآوری این اطلاعات، تجارب یادگیری دانشآموزان در فرایند خواندن مورد مطالعه قرار میگیرد. این منابع امکانی را فراهم میآورد تا بتوان عوامل ترکیبی و درهم تنیده مربوط به سواد خواندن را که در قالب پرسشنامههای دانش آموزی، والدین، مدیر مدرسه و معلمان طرح میشود مورد شناسایی قرار داد.
از طریق مجموعه اطلاعات بدست آمده از این پرسشنامهها میتوان دانشآموزان کشورهای شرکت کننده را از نظر، چگونگی سازماندهی آموزش خواندن در سنین کودکی روشها و مهارتهای آموزش معلمان، منابع و امکانات و شرایط مدرسهای، علایق و عادات و نگرشهای دانشآموزان نسبت به خواندن، مورد مقایسه قرار داد.
وضعیت دانشآموزان ایرانی در مقایسه با سایر دانشآموزان جهان از نظر توانایی خواندن چگونه است؟
آیا روند سواد خواندن در دانشآموزان ایرانی رو به بهبودی و پیشرفت است؟
آیا دانشآموزان پایهی چهارم ابتدایی در کشور ما علاقه و گرایشی به مطالعه دارند؟
سازمان دهی آموزش خواندن در مدارس ابتدایی ما در مقایسه با سایر کشورها چگونه است؟
معلمان مدارس ابتدایی در کشور ما از نظر مهارتهای تدریس "خواندن" در مقایسه معلمان سایر کشورها چگونه است؟
گزارش بینالمللی و پایگاه دادهها: تمامی دادهها و نتایج کشورهای شرکت کننده برای بازبینی، همسانی و مقایسه بین کشوری، در یک مجموعه گردآوری شده است. از طریق این پایگاه میتوان از وضعیت هر یک از کشورهای شرکت کننده در مطالعه پرلز را در سطح ملی و بینالمللی آگاه شد.
[1] این بخش بر اساس روانشناسی آموزشی به قلم مهدی زبردست برزین تهیه شده است.
[2] به بخش پیوست صفحه 8 مراجعه نمایید.
[3] این بخش بر اساس روانشناسی آموزشی به قلم مهدی زبردست برزین تهیه شده است.
[4] صفحه5
[5] مرکز ملی مطالعات بین المللی پرلز و تیمز
بایسته های آموزگاران در کلاس داری و تدریس
مقدمه
معلمان خیلی مقام بزرگ دارند و خیلی مسئولیت بزرگ. اگر معلمان ما کوتاهی کنند در تعلیم، مسئول هستند. معلمین هستند که میتوانند مملکت را حفظ کنند، استقلال مملکت را. جوانهای ما، آنهایی که مقدرات مملکت به دست آنها خواهد بود، زیر دست معلمین باید تربیت بشوند؛ اگر تربیت صالح شدند مملکت صالح به دست ما میافتد و اگر -خدای نخواسته- تربیتهای غیر الهی شد مملکت از دست میرود. (صحیفه امام، ج7، ص162-163)
حقوق شاگردان در رساله حقوق امام سجاد(ع)
1. استاد، خود را گنجینه دار دانش و حکمتى بداند که خدا وى را امین آن دانسته و بر شاگردانش سرپرست ساخته است.
2. با شاگردان به نیکى و با خوشخُلقى رفتار کند.
3. استاد، نسبت به شاگردانش مهربان و خیرخواه و دلسوز باشد.
4. استاد، با دانش آموزان با بردبارى و خویشتندارى رفتار کند.
5. استاد از آموختن آنچه را که یاد گرفته است به شاگردانش دریغ نکند که اگر خوددارى کند به خدا خیانت کرده و به خلق خدا ستمکار بوده است.
مواردی که معلم موظف به انجام آن می باشد
1- درس علوم آزمایش محور پیش برود، و از ارئه اطلاعاتی که فراتر از سطح دانش آموزان است(خصوصا مطالب مقطع راهنمایی و دبیرستان) به صورت تئوری خوداری گردد.(ارائه اطلاعات فراتر از سطح کلاس تنها به صورت عملی و در آزمایشگاه صورت بگیرد.) حتما 5 نمره از ارزیابی ها به آزمایشگاه اختصاص داشته باشد(تمام دانش آموزان با وسایل آزمایشگاه کارکرده و نمره مهارتی دریافت نمایند)، 10 نمره به ارزشیابی کتبی و 5 نمره به فعالیت کلاسی(پرسش کلاسی، پژوهش، دفتر و ...)
2- در 20 دقیقه آخر هر زنگ ریاضی، به رفع اشکال دانش آموزانی پرداخته شود که نیاز به آموزش بیشتر دارند. و در این 20 دقیقه برای بیکار نماندن دیگر دانش آموزانی که نیاز به آموزش بیشتر ندارند، تکلیف کلاسی داده شود که در کلاس انجام دهند.
3- دروس تئوری مانند مطالعات، هدیه و ... در 20 دقیقه آخر تنها به پرسش و پاسخ کلاسی اختصاص پیدا کند، به صورتی که دانش آموزان در کلاس کلیه مطالب تدریس شده در آن ساعت را فراگرفته و خوب درک نمایند.
4- در درس فارسی توجه به هر سه قسمت آموزش به معنای ادبیات، نگارش و املاء بشود، خصوصا املاء بسیار جدی گرفته شود و حتما نمرات و ارزیابی ها بر اساس توانایی های دانش آموز باشد.(جهت فعالیت تربیتی حداکثر 2 نمره اجازه ارفاق به معلم داده می شود.)
5- در درس هدیه ها و قرآن معلم از خلاقیت خود بهره برده و اجازه دارد در حد عرف کلاس را از حالت کلاسیک خارج کرده و به صورت حلقه های صالحین مساجد اداره نماید.(نحوه نشستن دانش آموزان و معلم، انتخاب محیط آموزش و ... به عنوان مثال از نمازخانه و یا حیاط مدرسه استفاده شود و یا نیمکت ها گرد چیده شوند) و توجه داشته باشید که مطالب آموخته شده در این کلاس، خصوصا بحث معارف اسلامی به سختی در آینده از ذهن دانش آموز پاک شده و تقریبا برای همیشه در ذهن او باقی خواهد ماند، لذا در ارائه مطالب به صورت کامل و صحیح بسیار دقت شود.
6- در درس مطالعات به علت پراکندگی مطالب(تاریخ، جغرافی و اجتماعی) بهترین استفاده را از فیلم و کلیپ های آموزشی برده و به هیچ عنوان به روخوانی کتاب اکتفا نشود، چراکه به یادسپاری و به یادآوری آن بسیار مشکل و نتیجه پایینی را به همراه خواهد داشت.
7- در کلاس خلاقیت از انجام فعالیت های آماده خوداری گردد و تمرکز بر ایجاد خلاقیت و شکوفایی استعداد دانش آموزان باشد.(اوریگامی و ... به صورت مقعطی در ذهن مانده و به سرعت به فراموشی سپرده می شوند، منتها اگر به عنوان مثال دانش آموزان تمرین نمایند که از مواد قابل بازیافت برای ساخت وسایلی از قبیل جامدادی، چراغ خواب و ... استفاده نمایند، خلاقیت دائمی برای آن ها ایجاد شده که در تمام مراحل زندگی از آن بهره خواهند برد.)
8- در کلاس کتابخوانی مهارت های نویسندگی، فکر کردن، تخیل، بازیگری، سخنوری و برنامه ریزی برای آینده دنبال می شود، لذا حتما مطابق دستور العمل اعلام شده کلاس اداره شود.(کتابخوانی به معنای قصه گویی که معلم قصه بگوید و دانش آموزان گوش کنند نمی باشد.)
9- در کلاس مهارت های زندگی، مطالب به صورت منسجم، دسته بندی شده، برنامه ریزی شده و هدفمند باشد.(کلاس به صورت ارائه مطالب فی البداهه تشکیل نشود.)
10- در ورزش معلم ورزش بایستی دانش آموزان را بر اساس توانایی و علاقه فردی به چند گروه تقسیم کرده(فوتبال، هندبال، والیبال، بدمینتون، شطرنج و ...) و در تمام طول ساعت ورزش دانش آموزان به فعالیت متناسب مشغول باشند.(به هیچ عنوان زنگ ورزش به این صورت که عده ای کنار زمین بنشینند و بازی بقیه را تماشا نمایند تا نوبتشان شود، برگزار نشود.) بدیهی می باشد که برای تحقق این امر معلم ورزش می تواند به جای استفاده از طول سالن ورزش از عرض آن استفاده نماید.(زمین بازی به چند قسمت تقسیم شده و در هر قسمت آن دانش آموزان به یک فعالیت ورزشی اشتغال داشته باشند.) هر چهار هفته ورزش عملی، برای هر کلاس یک جلسه 30 دقیقه ای تئوری هم در سالن ورزشگاه در نظر گرفته شود و مطالب تئوری برای دانش آموزان مطرح شود.(معلم بایستی جزوه خود را آماده کرده و جهت تاید و تکثیر، ابتدای هر ماه در اختیار آموزش قرار دهد)
11- توجه داشته باشید متناسب با موضوع درس به دانش آموزان شیوه طرح سوال را آموزش داده و در صورت نیاز به جزوه نویسی، با توجه به ضعف نوشتاری، بد خطی و سرعت پایین دانش آموزان زمان زیادی از کلاس را صرف جزوه نویسی ننمایید تا علاوه بر عقب نماندن دانش آموزان از آموزش، خستگی آن ها به کلاس های بعدی منتقل نشده و آموزش دیگر معلم ها با اخلال مواجه نگردد.(اگر درسی دفتر تمرین، جزوه و یا کتاب کار دارد حتما هر جلسه توسط معلم امضاء شود تا ارزش دفتر برای خانواده و دانش آموز حفظ شود.)
12- توجه داشته باشید که تکالیف در خانه را هر روز با هماهنگی دیگر آموزگاران مشخص نمایید تا تعادل در تکالیف رعایت شود و مزاحمت و سختی برای دانش آموز و خانواده او ایجاد نشود. توجه داشته باشید اگر درسی نیاز به کاردستی و ... دارد فعالیتی به دانش آموز اعلام شود که نیاز به همکاری خانواده نداشته باشد و دانش آموز به شخصه توانایی انجام آن را داشته باشد.(اگر نمره ای برای دفتر، کاردستی، کار در خانه و ... قرارداده شد و به دانش آموز و یا خانواده اعلام شد، حتما نمره لحاظ شود تا فعالیت های آموزشی مدرسه اعتبار خود را حفظ نماید.)
13- به دفتر رابط دانش آموز توجه ویژه ای داشته و از این طریق ارتباط موثری با خانواده برقرار نمایید. بدیهی می باشد از آنجا که قرار نیست هر روز در دفتر رابط تمام دانش آموزان تذکر یاداشت شود، رسیدگی به دفتر رابط زمان زیادی را از معلم نگرفته و نهایتا در پنج دقیقه پایانی هر کلاس امکان رسیدگی به دفاتر امکان پذیر می باشد.(دفتر رابط ملاک رسیدگی به پیگیری های بعدی خانواده خواهد بود و عدم ثبت مسائل کلاسی و ... پیگیری های بعدی و پاسخگویی را برای معلم و آموزش دشوار خواهد کرد.)
14- به هیچ عنوان مسائل انضباطی را به شخصه رسیدگی ننمایید و حتما موضوع و مساله پیش آمده را به معاونت انضباطی ارجاع داده و از لیبل زدن بر روی دانش آموزان خوداری نمایید.(به عنوان مثال زمانی که دانش آموزی کلمه زشتی را به کار برده، به او نگویید حرف رکیکی زده است، حرف رکیک بار معنایی بسیار زشتی هم از جهت حقوقی و هم از جهت اخلاقی به دنبال دارد)
15- در کلاس محیطی شاد ایجاد شود، چراکه در غیر این صورت در دیگر زنگ ها دانش آموزان خستگی و فشار کلاس قبل را بروز داده و موجب بی نظمی و از هم گسیختگی نظم کلاس های بعدی خواهند شد که این مساله موجب تحمل فشار از سوی معلم های دیگر و تحت الشعاع قرار گرفتن آموزش آنها خواهد شد.
16- حداکثر به صورت هفتگی چکیده ای از شیوه آموزشی و کلاس داری خود را به آموزش به صورت شفاهی و یا کتبی گزارش دهید تا در صورت نیاز بتوان به خانواده ها پاسخگو بوده و ابهامی برای اولیا و دانش آموزان ایجاد نشود.(در صورت کتبی بودن گزارش ها می توان نظارت آموزشی بهتری داشته و آرشیو زیبایی جهت مشاهده بازرس و یا حتی ارئه به اولیا در سال های آینده تهیه کرد.)
اَکتور: بازیگر، هنرپیشه مرد
اکترس: بازیگر، هنرپیشه زن
آمفیتئاتر: محل نشستن تماشاچیان در ردیفهای نیمدایره
آرتیست: هنرمند (معمولاً دارندهٔ نقش اول)
اِستودیو: محل تهیه فیلم
پروژکتور: نورافکن فیلم
پیس: نمایشنامه
پلان: پلان یا نما یا شات از نظر فنی عبارت است از تصویر یا تصاویری که در یک زمان ممتد کار دوربین یعنی از زمان به کار افتادن دوربین تا متوقف شدن آن روی نوار فیلم ثبت شود
پِرسُوناژ: بازیگران تئاتر یا سینما
تراژدی: غمانگیز
تروکاژ: حقههای سینمایی
دِکور: عوامل تزیینی مانند نقاشی، وسیله، اثاث
دِرام: غمانگیز
رُل: نقش
سانسور: حذف کردن قسمتی از فیلم یا نمایش
سوژه: موضوع فیلم یا داستان
سناریو: فیلمنامه یا همان متنی که کارگردان از روی آن فیلم میسازد
سِن: صحنه یا محل نمایش
سِکانس: عملیات ممتد و مداوم بدون مکث و توقف
کُمِدی: خندهآور
گریم: آرایش صورت هنرپیشهها
لُژ: محل مخصوص و مجزا
مِلودرام: آمیختهای از صحنههای تفریحی و غمانگیز است.
اتالوناژ (تصحیح رنگ در فیلم): به اصلاح رنگ ونور فیلم، درمرحلهٔ پایانی تدوین میگویند که درآن نور و رنگ تصاویر به گونهای همسان اصلاح میشوند.
آرک: نوری قوی و سفید رنگ با درجه حرارت ۵۶۰۰ کلوین همانند نور روز
اسکوپ: فیلم پرده عریض سینمایی است که هنگام نشان دادن در تلویزیون سیاهی دربالا و پایین تصویر دیده میشود.
آنونس: فیلم کوتاهی که برای تبلیغ و معرفی یک فیلم تهیه میشود.
انیمیشن: به نقاشی متحرک گفته میشود. یا به اصطلاح، فیلمهای کارتونی نیز میگویند.
آیریس: آیریس یا دیافراگم، قطعهای تعبیه شده در دوربین فیلمبرداری وعکاسی است که ساختمانی چون عنیبیه چشم دارد و میزان نوردهی به نگاتیو را کنترل میکند.
ایستمن کالر: نوعی نسخهٔ منفی فیلم رنگی است که پس از تکنی کالر وبرای رفع نقایص آن ابداع شد. درتکنیک تکنی کالر به علت استفاده ازسه نوار فیلم، دوربینی سنگین تر و بزرگتر از دوربینهای عادی لازم بود اما فیلم رنگی ایستمن کالر در دوربینهای عادی قابل استفاده بود. همچنین سهولت کار و ارزانی وامکان چاپ درتمامی لابراتوارهای چاپ رنگی ازدیگر مزایای ایستمن کالر است.
اینسرت: تصویر کوتاهی که رابط دو تصویر دیگر است.
بازگشت به گذشته (فلش بک) :نمایش صحنههای اتفاق افتاده درگذشته که درحال حاضر نشان داده میشود.
برداشت: به فیلمبرداری ازیک صحنه، برداشت میگویند. برداشت ممکن است بارها تکرار شود. برداشت میتواند نمایی چند ثانیهای یا چند دقیقهای باشد.
برداشت طولانی: نمای طولانی یا سکانسی که بدون قطع در یک برداشت گرفته شود.
برداشت مجدد: فیلمبرداری مجدد از صحنهای که مورد قبول کارگردان واقع نشدهاست. ممکن است به خاطر ایراد دربازی، گفتگو، نور، صدا و ورود غیر منتظرهٔ افراد به کادر یا هر ایراد غیرقابل پیشبینی دیگر، برداشت مجدد صورت میگیرد.
برش (قطع یا کات): قطع صحنه یا نما، اصطلاحی است تدوینی (مونتاژی) که با برش راشها در نهایت فیلم توسط مونتاژگر بر اساس دکوپاژ آماده میشود.
بک گراند: صداها، اجسام و مناظری را که درعمق تصویر دیده یا شنیده میشوند بک گراند میگویند.
بوم: بوم میلهٔ قابل انعطافی است که میکروفون را بر سر آن نصب میکنند وبرای صدابرداری به کار میرود. کاربرد آن نزدیک ساختن میکروفون به بازیگران درحال گفتگو یا منابع صدایی مختلف است.
پال: نوعی سیستم رنگی ضبط وپخش ویدئویی که اکنون درایران استفاده میشود.
پانا ویژن: نوعی روش فیلمبرداری برای نمایش بر روی پردهٔ عریض است که بر روی فیلم نگاتیو۷۰ میلیمتری انجام میشود. سپس این نگاتیو یا روی فیلم پوزتیو ۷۰ میلیمتری نمایش داده میشود یا ازطریق عدسی آنامورفیک روی فیلم ۳۵ میلیمتری چاپ میگردد. در نهایت فیلم ۳۵ میلیمتری به وسیلهٔ عدسی دیگری منبسط وروی پردهٔ نمایش تابانده میشود.
پرده: دیوار سفید یا هر آویز دیگری را که فیلم بر روی آن به نمایش در میآید میگویند. پردههای امروزین، حساس و مشبکند و نورهای اضافی و اذیتکننده را ازخود عبور میدهند وتصویر را شفافتر از گذشته به معرض نمایش میگذارند.
پرده عریض: پرده عریض به ابعاد تصویری گفته میشودکه درمقایسه با استاندارد تصویر۳۵ میلیمتری که ۳۳/۱ به۱ میباشد (اگر طول تصویر۳۳/۱ متر باشد عرض آن ۱ متر خواهد بود) دارای استاندارد آمریکایی ۸۵/۱ به ۱ است.
پس زمینه (بک گروند): هرچیزی که در انتهای صحنه و بعد از موضوع اصلی واقع شده باشد.
پلاتو: صحبتهای مجری برنامه تلویزیونی که درابتدا، وسط وانتهای برنامه اجرا میگردد.
پلان (نما): از لحظهٔ روشن شدن دوربین فیلمبرداری تا لحظهای که کارگردان کات میدهد، یک پلان شکل میگیرد. پلان گاهی دربرداشتی بسیار بلند انجام میگیرد که به آن پلان سکانس گفته میشود. هر صحنه از یک یاچند پلان تشکیل شدهاست.
پن: حرکت دوربین برمحور ثابت به سمت راست و چپ، مانند آدمی که ثابت ایستاده وبا گردش سر حول محور گردن، به سمت راست یا چپ نگاه میکند. این نگاه ممکن است نرم و آرام یا تند و سریع باشد.
پن شلاقی: چرخش سریع دوربین از نقطهای به نقطهٔ دیگر که دراثر آن تصویر ناواضحی از صحنه یا صحنهها به چشم تماشاگر میآید. این تمهید معمولاً برای نقطهگذاری در فیلمهای خاصی به کار میرود.
تیلت : حرکت عمودی دوربین از بالا به پایین یا برعکس در حالیکه بر روی سه پایه فیکس باشد و نقطه ثقل ثابت است. مانند بالا و پایین کردن سر توسط حرکت دادن گردن.
نمای دید پرنده : نمای گرفته شده توسط دوربین هنگامی که مانند پرنده زاویه دید از بالا به پایین باشد.
پوزتیو: نسخه مثبت از فیلم، که در لابراتوار ازروی نگاتیو (منفی) تهیه میشود وتصویر واقعی سوژه است.
تایتل: هر نوشتهای که روی تصویر میآید.
تیتراژ: قسمت ابتدا و انتهای برنامه که به معرفی برنامه و عوامل ساخت میپردازد.
تدوین (مونتاژ): تدوین مرحلهٔ بعد از اتمام فیلمبرداری است که نماها براساس خط داستانی فیلمنامه کنار هم چیده میشوند. در این مرحله است که نماها و صداهای مختلف خط روشن وروانی پیدا میکنند. درتدوین، فیلم ضرباهنگ و ریتم مورد نظر را پیدا میکند و اندازهٔ زمانی نما و نقطهٔ قطع هر نما مشخص میشود، به گونهای که انتقال از صحنهای به صحنهای دیگر نرم و بدون پرش وتوی ذوق زدن انجام پذیرد.
تدوینگر: تدوینگر، هنرمندی است که کار تدوین فیلم را ماهرانه سامان میدهد. وی مسئولیت ترکیب نماها و انطباق نوارهای صدا با نماها را به عهده دارد. دستاورد کار تدوینگر پیداکردن ریتم و ضرباهنگ و همسان شدن همهٔ اجزاء فیلم است. در واقع - اندازه نماها و سکانسها و چگونگی استفاده از تمهیدات ویژهٔ سینمایی در این مرحله انجام میگرد.
تراولینگ: حرکت دوربین به جلو یا عقب صحنه بر روی ریل را تراولینگ میگویند.
تکنی کالر: تکنی کالر نخستین شیوهٔ موفقیتآمیز فیلمبرداری رنگی است که درسال ۱۹۱۵ ابداع و در سال ۱۹۳۲ تکمیل شد.
تروکاژ (حقههای سینمایی): بهطور کل به جلوههای ویژه اطلاق میگردد مانند انفجار، افکتهای کامپیوتری و …
تیلت: حرکت دوربین به صورت عمودی (بالاو پایین) برمحور ثابت مانند پایین و بالا بردن سر انسان. به حرکت رو به بالا تیلت آپ و به حرکت رو به پایین تیلت دون گفته میشود
جامپ کات (پرش تصویری): کات نادرست یا پرش در تصویر.
جلوههای اپتیکی: کلیه افههای تصویری (فید این و فید اوت، دیزالو، وایپ) وهر تکنیکی که از چاپ نوری استفاده میکند.
جلوههای صوتی: سرو صداهای متفرقه مانند صدای پا، باز و بسته شدن در و… که علاوه بر صدای همزمان (موسیقی و گفتار) به باند صدای فیلم اضافه میشود.
جلوههای ویژه: عبارت است از ترفندها و روشهایی که به وسیلهٔ آنها میتوان صحنهای را که اتفاق نیفتاده است وگاه اساساً رخ دادنی نیست، به گونهای نشان داد که گویی اتفاق افتادهاست. جلوههای ویژه معمولاً در صحنههایی شامل آتشسوزی، انفجار، زلزله، سفر به سرزمین رؤیاها و … به کار میرود.
چند دوربینه: استفاده از چند دوربین برای فیلمبرداری صحنههای گران که امکان تکرار آن وجود ندارد. مانند:تصادف، انفجارو…
حرکت (اکشن): ۱- فرمانی است که کارگردان سر صحنهٔ فیلمبرداری برای شروع کار به بازیگران میدهد. این فرمان معمولاً بعد از آمادگی نور، صدا و دوربین صادر میشود و کارگردان به ترتیب میگوید «نور، صدا، دوربین» واگر ایرادی درعملکرد شروع این مرحله پیش نیاید، دستور «حرکت» میدهد. ۲- اکشن به رویداد مقابل دوربین نیز گفته میشود. ۳- در اصطلاح به فیلمهای پرزد و خورد با حرکات فراوان دوربین و ریتم پرهیجان و سریع تدوین نیز گفته میشود.
حرکت آرام (اسلو موشن): حرکت کندتر از معمول اشیاء و آدمها بر پرده سینما یا صفحهٔ تلویزیون. برای دستیابی به این نوع حرکت، فیلم با دور تند ۴۸ کادر درثانیه فیلمبرداری میشود. اسلو موشن به حرکت آدمها حالتی شکوهمند وبا وقار میدهد و بر جزئیات تأکید دارد. در تصویربرداری دیجیتال این عمل در حین تدوین انجام میگیرد.
حرکت سریع (فست موشن): به حرکت سریع تر از معمول اشیاء و آدمها برپرده یا صفحهٔ تلویزیون گفته میشود. به عنوان مثال فیلمهای صامت چارلی چاپلین را میتوان نام برد (۱۸ فریم در ثانیه). برای دست یافتن به چنین حرکتی، فیلم باسرعت کمتر از ۲۴ کادر درثانیه فیلمبرداری میشود. در تصویربرداری دیجیتال این عمل در حین تدوین انجام میگیرد.
خارجی: خارجی، نمایی است که درفضای باز فیلمبرداری میشود ویکی از کلمات راهنمایی است که بالای هر صحنه از «فیلمنامه» نوشته میشود، مانند: خارجی. خیابان. شب.
داخلی: نمایی است که درمکان سرپوشیده فیلمبرداری میشود ویکی از کلمات راهنمایی است که بالای هر صحنه از «فیلمنامه» نوشته میشود، مانند: داخلی، آپارتمان، روز.
دالی: دالی ارابهای است با چهار چرخ که فیلمبردار روی آن سوار میشود و بسته به دکوپاژ از موضوع دور یا نزدیک میشود و همراه با موضوع یا درتعقیب موضوع حرکت میکند. دالی بر روی ریل یا روی چرخهای لاستیکی بادی اش حرکت میکند و صحنههای حرکتی به نرمی برداشت میشود.
دالی این: حرکت به جلو و نزدیک شدن به سوژه بر روی دالی.
دالی بک: حرکت به عقب و دورشدن از سوژه بر روی دالی.
دکوپاژ: تقطیع فنی فیلمنامه که درآن صحنهها به نماهای مشخصی تقسیم و در اصطلاح خرد میشود. در این مرحله، اندازهٔ نماها، زاویهٔ دوربین و حرکت دوربین توسط کارگردان معین میشود.
دکور صحنه: فضایی که به تقلید ازیک مکان واقعی استودیو برای فیلمبرداری آماده میشود.
دوبله: دوبله به برگردان زبان اصلی و گفتاری فیلمها به زبان کشور نمایش دهنده فیلم (درایران، فارسی) گفته میشود.
دوربین روی دست: در این روش، دوربین یا دردست قرار میگیرد یا به بدن فیلمبردار وصل میشود وبرای فیلمبرداری فضاهای شبه مستند و خبری و تأثیرگذار به کار میرود. مانند فیلمهای مستند جنگی مرتضی آوینی (روایت فتح) یا سکانس دادگاه در فیلم جدایی نادر از سیمین (اصغر فرهادی).
دیافراگم: دریچهای به شکل عنبیهٔ چشم در دوربین فیلمبرداری یا عکاسی است که بین نوار خام و عدسی قرار میگیرد و میزان نوردهی به نوار فیلم را کنترل میکند.
دیپ فوکوس: درعمق میدان وضوح یا ژرف نمایی، پیش زمینه وپس زمینهٔ تصویر وضوح کامل دارد و قابل دیدن است؛ و بالنز واید فیلمبرداری میشود.
دیزالو: سادهترین و پرکاربردترین افه تصویری است برای چسباندن دو تصویر پشت سرهم که باعث میشود تصویر اول توی تصویر دوم محو بشود.
دیسک: از دو دههٔ پیش با رشد دستاوردهای دیجیتالی درصنعت سینما، واژهٔ دیسک که در فارسی به «لوح فشرده» ترجمه شدهاست، در سینما نیز رواج یافت
دفیوزر: ورقهای از جنس پارچهٔ ریز بافت که جلوی منبع نور صحنه قرار میگیرد تا نور صحنه پخش شود و سایه روشنها به اصطلاح نرم گردد.
راش: تصاویر فیلمبرداری شده (شاتها) بدون تغییر و بدون کم و زیاد. نسخهٔ چاپ شدهٔ نگاتیوهای فیلمبرداری شده همراه با صدا را نیز راش میگویند که معمولاً برای بازبینی نماهای برداشت شدهٔ روزانه جهت بررسی کیفیت آنها ازنظر بازی وتصویر مورد استفاده قرار میگیرد.
راف کات: عبارت است از بریدن و چسباندن نماهای پی در پی براساس خط داستانی فیلمنامه بدون تطبیق شروع و پایان نماها با نماهای قبلی وبعدی و نیز بدون اضافه کردن باند صدا و موسیقی و حذف تصاویر راشهای، خراب و بلا استفاده است. در واقع مونتاژ اولیه است که تصاویر مورد استفاده را از راشها انتخاب میکنند و پشت سرهم میچسبانند.
رج زدن: علامتگذاری صحنههای خاص. با توجه به پرهزینه بودن وسایل مختلف به کاررفته در ساخت فیلم، از تجهیزات فیلمبرداری گرفته تا وسایل صحنه و به ویژه اجاره بهای مکانها، دستیار کارگردان مجموعه نماهای مثلاً مربوط به یک هتل یا خانه یا موقعیت دیگر را که در کل فیلمنامه پراکنده شده، براساس خط داستانی فیلمنامه کنار هم ردیف و آن را برای کارگردان مشخص میکند. همچنین چون برخی بازیگرها به دلایل حرفهای ویا به هر دلیل دیگر میبایست زودتر پروژه را ترک کنند، تمام نماهای مربوط به آنها رج زده میشود. پس از رج زدن، بایک برنامهریزی دقیق روزانه، فیلمبرداری به سرعت انجام میشود وهزینهها کاهش مییابد.
رول: حرکت (موشن) به صورت افقی.
رفلکتور: سطح نقرهای رنگی که نور درموقع تابیدن به آن شدت مییابد. ازاین وسیله برای تاباندن نور خورشید به صحنه استفاده میشود.
روز به جای شب: با استفاده از فیلترهای خاص میتوان درروز فیلمبرداری و آن را به جای نمای شب استفاده کرد. این فیلترها حجم نور روز را کاهش میدهند.
زاویه (انگل): دوربین نسبت به سوژه سه زاویه میتواند داشته باشد: اگر از بالا به پایین فیلمبرداری شود به آن زاویهٔ سرپایین (های انگل) واگر پایین به بالا فیلمبرداری شود به آن زاویهٔ سربالا (لوانگل) گفته میشود. معیار زاویه سربالا یا سرپایین، دید مستقیم چشم است. فیلمبرداری به موازات افق چشم را «آی لول» میگویند.
زاویهٔ دید (پوینت آف ویو): به نمایی گفته میشود که بیانگر گفتگو بین دونفر است و ابتدا یکی وبعد دیگری را درزاویهٔ عکس زاویهٔ قبلی بهطور متناوب ویک درمیان میبینیم.
زیبایی شناسی: زیباییشناسی درحقیقت بررسی علمی و نظام مند مفهوم زیبایی است. گرچه زیبایی را نمیتوان امری فردی و سلیقهای دانست اما عموم مردم معمولاً درمورد زیبایی یا نازیبایی یک اثر ادبی یا فیلم به اتفاق نظر میرسند. کشف علل و عناصر دخیل درزیبا ماندن یک اثر یا فیلم درحوزهٔ دانش گستردهٔ زیباییشناسی نهفتهاست.
زیرنویس: عبارت است از ترجمه متن گفتگوها یا روایت فیلم و ثبت آن درحاشیهٔ پایین فیلم به زبان کشور نمایش دهندهٔ فیلم. معمولاً در نسخههای یا نسخههایی که پخش جهانی دارند این کار انجام میشود.
ژانر: ژانر یا گونه به گروه فیلمهایی گفته میشود که دارای مشخصههای یکسانی هستند. تاکنون حداقل بیست ژانر و چندین زیرژانر توسط منتقدان سینمایی شمارش شدهاست که از جمله میتوان به ژانر کمدی، ژانر وسترن و ژانر علمی _ تخیلی اشاره کرد.
ساب تایتل (زیرنویس): نوشتهای که فقط پایین تصویر نشان داده میشود.
سوپر ایمپوز: دو یا چند تا تصویر که به صورت محو، روی هم نشان داده میشود.
سبک: شیوهٔ استفاده از تکنیکهای سینمایی مشخص که معمولاً برای فیلمسازان بزرگ منحصر به فرداست ومی تواند فیلم یا گروهی از فیلمهای هم شکل را پدیدآورد.
سینک کردن: منطبق کردن تصاویر و صداهای مربوطه است که در مرحلهٔ صداگذاری انجام میشود.
سینما توگراف: دستگاه فیلمبرداری و نمایش فیلم که توسط برادران لومیر اختراع و در سال ۱۸۹۵ به ثبت رسید.
سینما سکوپ: نوعی فیلمبرداری برای نمایش روی پردهٔ عریض که در آن از عدسی آنامورفیک استفاده میکنند. نسبت عرض و طول پردهٔ نمایش سینما سکوپ، یک به دو ونیم است.
سینه راما: سینه راما یکی از پروسههای فیلمسازی پرده عریض است. درآغاز سه دوربین وسه پروژکتور به کار میرفت تا تصویری زیبا و باور پذیر از موضوع مورد نظر ارائه شود. یک دوربین دروسط ودو دوربین نیز در دست راست ودست چپ قرار میگرفت. تصاویر ضبط شده به گونهای تلفیق میشوند که تصور سه بعدی بودن را ایجاد میکند.
سکانس (فصل): هر فیلم از چند بخش (فصل) تشکیل شده که هر بخش یک قسمت از موضوع را بیان میکند.
سکام: نوعی از سیستم ذ و پخش تصاویر ویدئویی که چند سال قبل درایران استفاده میشد.
شات (برداشت): از لحظهای که دکمه ضبط دوربین شروع میشود تا وقتی که قطع میشود را یک شات میگویند. هر نما (پلان) ممکن است چند بار برداشت شود. . شات واژهای آمریکایی و پلان فرانسوی ونما ایرانی است. شات کوچکترین واحد ساختمان فیلم است.
شات لیست (فهرست برداشتها): در واقع گزارش کار فیلمبرداری است که به ترتیب شاتهای برداشت شده را درآن مینویسند؛ و در آن توضیح میدهند که کدام لحظه از نوار فیلمبرداری شده، شامل چه تصویری است.
شخصیت اصلی: بازیگر یا شخصیت اصلی درفیلم به فردی گفته میشود که مجموعه رویدادها حول محور او اتفاق میافتد.
شخصیت منفی: شخصیتی است ضد قهرمان. این نوع طبقهبندی کردن بازیگران یک فیلم بیشتر در فیلمهای کلاسیک رواج داشتهاست اما در فیلمهای مدرن به همهٔ شخصیتها نسبی نگریسته میشود و تلاش میشود به جای انسان آرمانی، انسان عادی و عرفی تصویر شود.
صحنه: یک یا چند نما که دریک مکان واحد اتفاق میافتد. صحنه را میتوان معادل پاراگراف در یک نوشتار دانست.
صحنه آرا (طراحی صحنه): به هنرمندی گفته میشود که با توجه به فضا و حال وهوا و زمان ومکان رویدادهای فیلم تلاش میکند فضا را مطابق آنچه مورد نظر کارگردان است طراحی کند.
صحنه یاب: صحنه یاب یا ویزور، دریچهای است که فیلمبردار ازطریق آن صحنه را میبیند. صحنه یاب جدا از دوربین نیز وجود دارد که به کارگردان این امکان را میدهد که شخصاً صحنه را زیر نظر بگیرد، زاویهٔ مناسب را برای دوربین پیدا کند ویا کار بازیگران را با آن پیگیری کند.
صداگذاری پس از فیلمبرداری: افزودن صدا به تصاویر بعد از فیلمبرداری و تدوین است که شامل دوبله گفت وگوها، موسیقی و جلوههای صوتی است.
صدای اپتیک: سیگنالی است که درحاشیهٔ نوار فیلم به صورت یک رشته خطوط نوری و زیگزاگ شکل ثبت شده و هنگام نمایش توسط یک چشم الکتریکی به صدا تبدیل میشود.
صدای استریو فونیک: صدایی که به لحاظ بعد، عمق وجهت به صدای طبیعی نزدیک است و میتواند میزان مشارکت تماشاگر درفیلم را بالا ببرد.
صدای دالبی دیجیتال: شکل تکامل یافته صدای استریو فونیک است که در این حالت، صدا درشش باند ضبط و پخش میشود.
صدای سر صحنه: صدابرداری سر صحنهٔ همزمان با فیلمبرداری است. این شیوه مشکلات خاص خودش را دارد اما بسیار طبیعی تر از شیوهٔ دوبله است که صدابرداری پس از فیلمبرداری و در استودیو انجام میگیرد.
صدای واقعی: صدایی که منبع تولید آن درتصویر دیده میشود، مانند صحبت آدمهایی که میبینیم.
صدای همزمان: صدایی که با کنشهای درون تصویر همزمان باشد، مانند گفتگو و لب زدن بازیگران
طراح چهره آرایی (گریمور): هنرمندی که با توجه به ویژگیهای شخصیتی کاراکترهای موجود در فیلمنامه، طرح آرایشی وگریم بازیگران را میریزد.
طراح دکور: کسی که براساس داستان و طبق ذهنیت کارگردان، دکورهای فیلم و فضاها و مکانهای وقوع داستان فیلم را طراحی میکند وتحت نظارت او این امکان ساخته میشود.
طراح صدا: اخیراً با توجه به حجم صداهای مورد نیاز برخی فیلمها درایران و از دیر بازدر سینمای جهان، هنرمندی که درکار مهندسی صدا تخصص دارد با توجه به حجم و نوع صداهای مورد نیاز فیلم و کارگردان، طراحی صدا را برای صدابرداران انجام میدهد.
عدسی (لنز) :وسیله اپتیکی است که بازتاب پرتوهای نور اشیای جلوی دوربین را درنقطهای خارج از مرکز عدسی که به آن کانون عدسی میگویند جمع کرده تصویر شیئ را تشکیل میدهد. لنز موجب وضوح تصویر میباشد.
عدسی آنا مورفیک: عدسی ویژه ایی است که هنگام فیلمبرداری جلوی دوربین قرار میدهند تا میدان دید وسیع تری (تقریباً دوبرابر حد معمولی) فیلمبرداری شود.
عدسی زاویه بسته (تله): نوعی عدسی که به فیلمبردار امکان میدهد از موضوع درفاصلهای نسبتاً دور، نماهای درشت بگیرد. فاصلهٔ کانونی این نوع عدسی زیاد و زاویه عدسی بستهاست. به این ترتیب، بخشی از تصویر دروضوح کامل است.
عدسی زاویه باز (واید): نوعی عدسی است که از فاصلهٔ کم میتواند حوزههای وسیع تر از معمول را درتصویر نشان دهد. زاویهٔ این عدسی باز و فاصلهٔ کانونی آن کوتاه است؛ در نتیجه تصویر حاصل برخلاف عدسی تله فوتو کاملاً وضوح دارد.
عدسی زوم: این عدسی به فیلمبرداری امکان میدهد از یک نمای باز به یک نمای بسته و برعکس برود، بدون اینکه به تغییر محل دوربین نیاز داشته باشد. البته پرسپکتیو در زمان زوم کردن تغییر میکند و بعضی از فیلمسازان جهت نزدیک شدن به سوژه دالی را ترجیح میدهند.
عدسی ماکرو :این عدسی زاویه دید نرمال دارد و فاصله کانونی آن مشابه لنز نرمال است با این تفاوت که بوسیله این لنز میتوان از موجودات و اشیای ریز تصویر برداری کرد و دوربین کاملاً به سوژه نزدیک میشود.
عدسی چشم ماهی :فاصله کانونی این عدسی بسیار کوتاه است و زاویه دید بسیار زیادی دارد. دوربینهای چشمی درب ازاین نوع هستند.
عدسی چشمی (منظره یاب):عدسی که فیلمبردار بوسیله آن از توی دوربین به صحنه نگاه میکند. فیلمبردار باید این عدسی را برای جشم خود تنظیم کند.
عناوین: اسامی دست اندر کاران فیلم که درآغاز و پایان فیلم به صورت نوشته میآید.
فانتزی: نوعی فیلم که رویدادهای آن گویی درعالم خیال میگذرد و تماشاگر در عین باور کردن فیلم، آن را از عالم واقع جدا میداند.
فانتسکوپ: این وسیله توسط «ژوزف پلاکو» بلژیکی درسال ۱۸۳۲ اختراع شد. این وسیله مجموعهای متوالی از تصاویر ثابت و مجزا را که مربوط به انجام یک فعالیت خاص مانند پرش، اسب دوانی و… بودند بر روی یک لوح (دیسک) شیاردار ثبت میکرد. هنگامی که این لوح در برابر آینه به چرخش درمیآمد، درتصور تماشای یک تصویر متحرک را ایجاد میکرد.
فاین کات: مرحلهٔ تدوین نهایی که فیلم، ریتم و آهنگ خودرا مییابد.
فرم روایی: ارتباط اجزاء ساختمان فیلم از طریق یک رشته رویدادهای علت و معلولی که در زمان و مکان مشخص اتفاق میافتند.
فریم: به هر قاب یا کادر فیلم یک فریم میگویند.
فلاش بک: ارجاع به گذشته یا پس نگاه ویا بازگشت به گذشته را باقطع نمایش زمان حال روایی فیلم، فلاش بک میگویند.
فلاش فوروارد: و فلاش فوروارد قطع زمان حال داستان فیلم و ارجاع به آینده است.
فوکوس: به وضوح تصویری در فیلمبرداری و نیز در نمایش گفته میشوند. به عبارت دیگر، تنظیم فاصلهٔ کانونی عدسی نسبت به موضوع درطول فیلمبرداری یک صحنه را فوکوس میگویند.
فید اوت: آشکار شدن تدریجی تصویر در ابتدای نما.
فید این: برعکس فید این. محو تدریجی تصویر که به آهستگی توی سیاهی میرود.
فیلتر: ورقهٔ نازکی است که رنگ نور را تغییر میدهد ویا بین رنگ نور و حساسیت فیلم رنگی هماهنگی ایجاد میکند.
فیلمبردار: فردی است که با شناخت عمیق خود از تور، رنگ، لنز دوربین، ترکیب بندی تصویری و کارکرد متنوع دوربین، ذهنیت کارگردان رابر روی فیلم ثبت میکند.
فیلم بلند داستانی: بنابر توافق عمومی، فیلمهایی را گویند که زمان آنها بیش از ۷۵ دقیقه است؛ دربرابر فیلم کوتاه که حداکثر ۴۰ دقیقه و فیلم نیمه بلند که حداکثر ۶۰ دقیقه دارد.
فیلم چند داستانه: فیلمی که از چند داستان مستقل و در واقع چند فیلم کوتاه تشکیل شدهاست اما دارای یک عنصر ارتباطی مضمونی است. فیلم «دستفروش» به کارگردانی مخملباف ازجمله فیلمهای چند داستانه یا اپیزود یک است.
فیلمخانه: محل بایگانی یا آرشیو فیلمها که معمولاً نمایشهای ویژهای را دربرنامهٔ خود دارد.
فیلم خبری: قبل از اختراع تلویزیون، به فیلمهای کوتاهی گفته میشد که به مسائل روز میپرداختند و بیشتر «تاویل موضوعی» مفهوم فیلم خبری بودند. پس از اختراع تلویزیون، به فیلمی گفته میشود که مشخصههایی چون دوربین روی دست، صدای سر صحنه و حرکت پرشتاب دوربین و سواره هاو… را دارد و از موقعیت خبری و اطلاعرسانی برخوردار است و معمولاً برای تلویزیون ساخته میشود.
فیلمشناسی: شناخت وتحلیل سینما به مثابه پدیدهای اجتماعی وفرهنگی که دلالتهای خاصی دارد.
فیلم مستند: فیلمی که برداشت از موضوعی واقعی و جاری است.
فیلمنامه: یا سناریو داستان فیلم به صورت بصری است که کارگردان از روی فیلمنامه دکوپاژ اثر را انجام میدهد.
قطع: به عرض نوار که براساس میلیمتر گفته میشود. به عنوان مثال فیلمهای ۳۵ میلیمتری سینمایی
کات: کات به معنی برش را در واژهٔ برش شناختیم، کات همچنین دستوری است که از صحنهٔ فیلمبردار ی، کارگردان بعد از برداشت کامل از صحنه یا احیاناً اگر برداشت مطلوب و منظور وی نباشد صادر میکند و به معنای توقف کامل فیلمبرداری است. به این معنی که دوربین، صدا و بازی متوقف میشود تا با هماهنگی دوباره در زمینهٔ نور، صدا و دوربین و بادستور مجدد کارگردان با کلمه اکشن، دوباره برداشت و بازی آغاز شود.
کادر (فریم): قاب تصویر را کادر یا فریم میگویند. درسینما در هر ثانیه ۲۴فریم و در تلویزیون ۲۵ فریم نمایش داده میشود.
کارگردان (دایرکتور): کارگردان عنصر خلاق ومدیر اصلی خلق فیلم است و مجموعه عوامل فیلم با هدایت وی وظایفشان را با هماهنگی انجام میدهند. مهمترین وظیفهٔ کارگردان، انتخاب درست بازیگران، دکوپاژ صحیح و بازی گرفتن درست از بازیگران است.
کپی کار: نسخهٔ مثبت ونه چندان با کیفیت فیلم که با تدوین سردستی آن، تدوینگر، صداگذار، طراح جلوههای صوتی وتصویر وسایر نیروهای فیلم با آن کار میکنند و حکم یک علامت راهنما را دارد. همچنین کارگردان و تهیهکننده از کپی کار برای بازبینی روزانهٔ فیلم هم استفاده میکنند.
کلاکت: تختهای است که اطلاعات تصویر مانند نام فیلم، شماره سکانس، شماره صحنه، شماره پلان و شماره برداشت را روی آن مینویسند؛ و جلوی دوربین نگه میدارند. بعداً در مرحلهٔ تدوین از اطلاعات نوشته شده برتخته جهت مرتب کردن نماها برحسب سناریو و در مرحلهٔ صداگذاری از صدای تقه کلاکت جهت سیک کردن باند صدا با تصویر استفاده میشود.
کالر بار: صفحهای که ستونهای رنگی دارد و برای تست رنگ مانیتور استفاده میکنند. وقتی که با صدای سوت همراه باشد Bar&Tone برای تست صدا هم به کار میرود.
کلوین (درجه رنگ نور): میزان درجه حرارت رنگ نور را گویند.
کرین: نوعی جرثقیل که دوربین روی آن سوارشده و حرکات عمودی و مورب و پیچیدهای را انجام میدهد.
کنتراست: به مفهوم برجسته نمودن ویا ایجاد اختلاف نوری بین اشیاء ویا فضاهای فیلم برای تأثیرگذاری و بالابردن جلوهٔ بصری فیلم است . کنتراست بالا از ویژگیهای فیلمهای اکسپرسیونیستی و فیلمهای سیاه یا نوآر بهشمار میآید.
کینه توگراف: اولین دوربین فیلمبرداری که درسال ۱۸۹۱ توسط ادیسون اختراع شد.
گفتار یا نریشن: عبارت است از صدای روی فیلم که گوینده و منبع آن دیده نمیشود.
گفتگو: صحبتهای یک یا چند بازیگر باهم درصحنه را گویند.
لوکیشن: لوکیشن به محل فیلمبرداری که خارج از استودیو باشد اطلاق میشود.
مانیتور: تلویزیونی که تصویر خروجی رانشان میدهد.
موشن: هر نوع حرکت فیلم یا عکس یا نوشته روی صفحه.
مچ کات: عبارت است از اتصال صحنهٔ بعدی با صحنهٔ قبلی بهطوریکه باهم جور باشند.
ملودرام: به هر فیلمی که دارای ابعاد عاطفی است اطلاق میگردد. البته ملودرام گاه دارای پیرنگهای سیاسی یا اجتماعی نیز میگردد.
منشی صحنه:کسی است که جزئیات هر نما از قبیل شمارهٔ سکانس ونما، لباس و آرایهٔ بازیگران، وضعیت اشیای صحنه، جهت نگاه و حرکت بازیگران، موقعیت آنها درصحنه وکلا نقشهٔ دقیق هر صحنه با تمام اجزایش را یادداشت میکند تا در تداوم فیلمبرداری که معمولاً بر اساس تداوم صحنههای سناریو صورت میگیرد، صحنههای مرتبط به هم به گونهای درست برداشت شوند وهنگام تدوین مشکلات ارتباط صحنهها و نماهای تداومی ایجاد نشود.
موسیقی متن: موسیقی ویژهای که برای فیلم با توجه به مشخصههای مضمونی و ساختاری آن توسط آهنگساز نوشته میشود.
مونولوگ: گفتگو باخود که نقطهٔ مقابل دیالوگ یعنی گفتگو با یکدیگر است.
موویلا: میزی که روی آن فیلم ۳۵ یا۱۶میلیمتری برش و تدوین میشود. این میز دارای صفحهٔ نمایشگری است که راشها را نشان میدهد تا متصدی تدوین بتواند براساس آن کارکند. در کارهای ویدئویی و دیجیتالی، باکس تدوین نامیده میشود.
میزانسن: عبارت است از چیدن عناصر جلوی دوربین فیلمبرداری از قبیل بازیگران و حرکت دوربین.
میکس کردن: در دو حالت کاربرد دارد اول ترکیب چند تصویر باهم ویا انتخاب تصویر نهایی ازسوی کارگردان تلویزیونی که ازسوی چند دوربین به دستگاه میکس میآید و دومی ترکیب باندهای سهگانه وچند گانه گفتگو ی بازیگران، صدای محیط افکت و موسیقی رابا هم به صورت یک باند و صدای واحد میگویند.
نئورئالیسم: نئورئالیسم معرف نوعی سینمای مردمی است که اوج آن در ایتالیا است. در واقع نئورئالیسم در هر کشوری به این معناست که با حفظ اصالت و پایبندی به واقعگرایی، باید از تمام ظرفیت هنری و تکنیکی یک رسانهٔ هنری، به ویژه سینما بهره گرفت. آغازگران سینمای نئورئالیسم در ایتالیا بزرگانی چون «دیسکا» و «فلینی» بودند.
نگاتیو: فیلم منفی، در فیلمهای عکاسی و سینمایی در حین فیلمبرداری و عکاسی ازاین نوع فیلم استفاده میکنند.
نما: همان کلمه پلان یا شات است. با منظره نیز اطلاق میشود
نمای از روی شانه (Over shoulder): نمایی که در آن دوربین از بالای شانه و پشت یکی از دو طرف گفتگو، صورت دیگری را نشان میدهد. این نما بیشتر در صحنههای گفتگو به کار میرود.
نمای تعقیبی: نمایی است که همگام با حرکات موضوع، آن را درکادر میگیرد. به عبارت دیگر سوژهٔ فیلمبرداری در این نما تعقیب میشود.
نمای تمام قد، لانگ شات: نمایی است که در آن سرتاپای پیکر در کادر گرفته شود. ممکن است این پیکر جسم یا انسان باشد.
نمای خیلی درشت (اکستریم کلوز آپ): نمایی که از اجزای یک شی درفاصلهٔ بسیار نزدیک گرفته میشود، مثل نمای چشم.
نمای خیلی دور (اکستریم لانگ شات): نمایی بسیار دور ازیک موضوع به شکلی که تمام اشیاء پیرامون آن به صورت ریز درکادر باشد.
نمای دور (لانگ شات): نمایی که مانند نمای تمام قداست و مقداری از پیرامون آن نیز آشکار است.
نمای دونفره (توشات): نمایی که در آن نیم تنهٔ دونفر درکادر باشد.
نمای شلوغ (کرودشات): نمایی است که پر از جمعیت و ازدحام آدمهاست و بیشتر در فیلمهای حماسی یا تاریخی به کار میرود.
نمای شیشهای (گلاس شات): گلاس شات یکی از حقههای سینمایی است. بدین ترتیب که بخشی از صحنه روی شیشه نقاشی میشود وبعد از آن فیلمبرداری میکنند مثلاً فیلم پل قدیمی که بخشی از آن تخریب شده وقرار است شکل قبل از خرابی آن ابتدا نشان داده شود، با نقاشی روی شیشه کامل میشود وبعد از آن فیلمبرداری میکنند.
نمای کرین: نمایی که با دوربین روی کرین (جرثقیل ویژه) گرفته میشود. به نمای کرین نمای جرثقیلی نیز گفته میشود.
نمای لایی (اینسرت): نمایی درشت از جزئیات یک شی که موقعیت خاصی درروند قصه دارد، مثل کلید، تلفن و…
نمای نزدیک (کلوز آپ): نمایی درشت و نزدیک از چهره را میگویند.
نمای دیدگاه (P.O.V): نمایی است که صحنه را از دیدگاه یا دریچهٔ دید یکی از شخصیتهای فیلم نشان میدهد.
نمای واکنشی: به نمایی گفته میشود که قبل از دیده شدن رویداد، تأثیرات آن را در چهره و رفتار شخصیتهای فیلم میبینیم.
نریشن: صدای گوینده که روی تصاویر مستند پخش میشود و موضوع رو دنبال میکند.
نور اصلی (کی لایت): منبع نوری است که حین فیلمبرداری از صحنه، از آن بهره میگیرند. شدت آن بیشتر از بقیه نورهااست وجهت نور صحنه را تعیین میکند.
نورپایین: نوری که از پایین به چهرهٔ بازیگران به ویژه در فیلمهای ترسناک، تابانده میشود.
نورپردازی: نور پردازی یکی از اصلیترین کارهایی است که پیش از فیلمبرداری انجام میگرد. طراحی نور، متناسب با نوع صحنه صورت میگیرد و دیدگاه هنری طراح نور با مشارکت فیلمبردار و کار گردان اجرا میشود.
نورپرداز سایه روشن: نور پردازی ویژهای که تاریکی و نماهای سایه دار درآن برجسته است. این نوع نورپردازی بیشتر درگونهٔ فیلم ترسناک و سیاه یا نو آور برای القا حس دلهره به کار میرود.
نور تنگستن: نوری است که به وسیله منبع الکتریکی (نور مصنوعی) لامپ تنگستن روشن شود. قرمزی این نور بیشتر است و درجه حرارت آن ۳۴۰۰ کلوین میباشد.
نور روز (دی لایت): نوری است که از منبع خورشید مستقیم یا غیرمستقیم به صحنه بتابد. کلوین نور روز ۵۶۰۰ است.
نور پشت (بک لایت): نوری است که از بالای صحنه برای جداسازی موضوع ازپس زمینه تابانده میشود.
نورپردازی سه نقطهای: نورپردازی در فیلمها معمولاً ازسه جهت صورت میگیرد: نور پشتی که از پشت موضوع تابانده شده، نور اصلی ویک نور ضعیف تر برای پوشاندن سایهها.
نور فرعی (فیل لایت): (نور مکمل) نوری است که نسبت به نور اصلی ضعیف است و برای پوشش دادن سایهها و نیز نقاطی که نور اصلی آنها را پوشش نداده به کار میرود.
نور موجود: نور طبیعی محیط را نور موجود میگویند.
نور موضعی: نوعی نورافکن که از پشت عدسی نور را درمحلی متمرکز میکند.
نوفه: معادل فارسی کلمه آمبیانس است که عبارت است از صدای محیط.
وایپ (جاروکردن): وایپ به جلوهای تصویری گفته میشود که طی آن با حرکت خطی مشخصی، صحنهٔ قبلی تدریجاً جای خود را به صحنهٔ بعدی میدهد. وایپ از شیوههای قدیمی نقطهگذاری سینمایی است و امروزه کمتر از آن استفاده میشود.
وله: تصاویر میان برنامه که با موسیقی همراه است و معمولاً برای جداکردن بخشها یک برنامه ترکیبی وایجاد تنفس اجرامی شود و از ۳۰ ثانیه بیشتر نمی با شد.
وضوح (فکوس) :منظور وضوح تصویراست و نقطه مقابل تارمی باشد. وضوح تصویر از طریق حلقه روی لنز تنظیم میشود.
ویزور (منظره یاب) :همان عدسی چشمی میباشد و در دوربینهای امروزی دیجیتالی علاوه برویزور صفحه مانیتور نیز جهت راحتی کار تعبیه شدهاست.
هنری: صفتی است برای آثار یا بازیگران شاخصی که برگزیده و گزیده کارند. مشخصه اصلی آنها اندیشه ورزی و اندیشهسازی است.
یک پارچگی: بیانگر میزان و درجهٔ ارتباط عناصر و اجزاء مختلف فیلم است که درخدمت بیان موضوع است و تأثیرگذاری بیشتراست.
در رابطه با جهش تحصیلی سوالات متفاوتی توسط دانش آموزان و اولیاء آنها مطرح می شود. منظور از جهش تحصیلی چیست؟جهش تحصیلی یعنی این امکان وجود دارد که بدون گذراندن یک سال تحصیلی، یک پایه تحصیلی را طی کرد. اما در همین ابتدا پرسش های دیگری هم مطرح می شود.برای مثال جهش تحصیلی در چه پایه هایی امکان پذیر است؟ چطور مطمئن شویم که دانش آموزان می توانند جهش تحصیلی داشته باشند؟ شرایط ثبت نام در آزمون جهشی چیست؟ نحوه ثبت نام و تاریخ برگزاری آزمون به چه صورت است؟ و دیگر سوالاتی که در این مقاله یک به یک توضیح خواهیم داد. برای پاسخ به اولین سوال لازم است بدانید که امکان جهش تحصیلی در مقطع ابتدایی امکان پذیر است اما در پایه اول این امکان وجود ندارد.
برخی از والدین با توجه به توانایی های فرزندانشان متوجه این موضوع می شوند که هوش ذهنی آنها فراتر از دیگر همسن و سال هایشان است و احساس می کنند که می توانند برای جهش تحصیلی دانش آموزان اقدام نمایند. در این صورت والدین می توانند این مسئله را با مدیران مدرسه در میان بگذارند و در صورت داشتن شرایط علمی لازم برای جهش تحصیلی فرزندانشان اقدام نمایند. از مهمترین شرایط جهش تحصیلی دانش آموزان؛ پذیرفته شدن در ارزیابی ذهنی (آی کیو بالای 120 دانش آموز)،داشتن کارنامه ای با نمرات خیلی خوب در دروس و قبولی در آزمون مربوط به جهش تحصیلی می باشد.
زمان و شرایط ثبت نام جهش تحصیلی 98 – 97
جهش تحصیلی از پایه های “دوم به چهارم” “سوم به پنجم” و “چهارم به ششم” صورت می گیرد. اما آگاهی از زمان و نحوه ثبت نام جهش تحصیلی در این پایه ها از مواردی است که بسیار مورد سوال قرار می گیرد که در این مطلب به تمامی سوالات پاسخ خواهیم داد. زمان در نظر گرفته شده برای ثبت نام جهش تحصیلی در اوایل اردیبهشت ماه می باشد تا با آزمون های خرداد ماه تداخلی پیدا نکند. البته پیش از ثبت نام اطلاع رسانی توسط مدیر مدرسه انجام می شود. اما دانش آموزان در چه صورت امکان ثبت نام جهش تحصیلی را خواهند داشت؟ توجه داشته باشید که شرایط علمی دانش آموزان برای جهش تحصیلی مورد ارزیابی قرار می گیرد. به طوری که نمرات دانش آموزان باید در همه دروس خیلی خوب باشد. ضمن اینکه در سازمان آموزش و پرورش استثنایی از دانش آموزان تست هوش نیز گرفته می شود تا میزان آمادگی تحصیلی دانش آموزان را برای ثبت نام جهش تحصیلی بررسی کنند.
جهش تحصیلی از کلاس چهارم به ششم چه شرایطی دارد؟
در رابطه با دانش آموزان متقاضی جهش تحصیل از پایه چهارم به ششم لازم است بدانید که پرونده این دانش آموزان به صورت موردی به کمیسیون معین شورای عالی آموزش و پرورش ارسال می شود.ضمن اینکه زمان انجام پذیرش، ثبتنام و ارزیابی متقاضیان از نیمه دوم خرداد تا نیمه دوم مرداد ادامه دارد و داشتن نمرات خیلی خوب در کارنامه، پذیرفته شدن در مرحله ارزیابی ذهنی،کسب نمره قبولی در آزمون جهشی که در شهریور ماه برگزار خواهد شد از شرایط جهش تحصیلی دانش آموزان خواهد بود. زمان ثبت نام جهش تحصیلی از نیمه دوم اردیبهشت ماه آغاز خواهد شد و دانشآموزان باید در این زمان تقاضای جهش تحصیلی خود را به مدیران مدارس ارائه دهند، تا پس از صدور کارنامه نهایی، از 15 خرداد ماه مدیران مدارس اقدامات لازم را برای ثبت نام این دانشآموزان انجام دهند.
نحوه و مراحل ثبت نام در جهش تحصیلی 98 – 97
ثبت نام دانش آموزان در جهش تحصیلی علاوه بر شرایط علمی ،مراحلی هم دارد که باید طی شود. یعنی دانش آموزان که قصد ثبت نام در جهش تحصیلی را دارند باید درخواست کتبی خود را به مدیر مدرسه ارائه دهند. اما چه مدارکی باید به اداره آموزش و پرورش منطقه ارائه شود؟ توجه داشته باشید که گزارش تحصیلی از سوی معلم مربوطه و همچنین موافقت مدیر و شورای مدرسه که میزان توانمندی و آمادگی دانشآموز را برای شرکت در ارزیابی جهش به پایه بالاتر تایید کرده باشند و همچنین کارنامه تحصیلی دانشآموز از جمله مدارکی است که باید به اداره آموزش و پرورس منطقه ارائه شود. پس از این مراحل برای مشخص شدن اینکه آیا دانش آموزان امکان شرکت در آزمون جهشی را دارد یا خیر؟ میزان آی کیو دانشآموز را بر اساس معیارهای استاندارد مورد ارزیابی قرار می دهند و بر اساس این ارزیابی ذهنی در صورتی که آی کیو دانشآموز بالای 120 باشد، اجازه شرکت در آزمون برای دانش آموز صادر می شود.
پس ازمرحله ارزیابی ذهنی نتایج به اداره آموزش و پرورش استان ارسال می شود و در صورتی که توانمندی هوشی دانشآموز تایید شود این امکان وجود دارد تا دانش آموز بنابر مقررات آییننامه پیشرفت تحصیلی و تربیتی دوره ابتدایی در ارزشیابی تحصیلی حداکثر تا پایان شهریور شرکت کند و در صورتی که موفق به کسب امتیاز لازم شد،برای تحصیل در پایه بالاتر اقدام نماید.
جهت دانلود فایل کتاب ها با فرمت PDF و یا فایل صوتی با فرمت RAR بر روی نام هر کتاب و یافایل صوتی کلیک نمایید، بعد از دانلود فایل را از حالت فشرده خارج کرده و سپس از آن استفاده نمایید. درصورت نصب نبودن برنامه فشرده ساز، از این قسمت نرم افزار Win Rar را دانلود نمایید.
دانلود کتاب الفبا (Family and Friends - Alphabet Book)
دانلود کتاب کلاسی (Family and Friends Starter - Class Book)
دانلود کتاب کار (Family and Friends Starter - Workbook)
دانلود کتاب منابع کمک آموزشی (Family and Friends Starter - Photocopy Master's Book)
دانلود کتاب تست و ارزیابی (Family and Friends Starter - Testing and Evaluation Book)
دانلود کتاب معلم (Family and Friends Starter - Teacher's Book)
دانلود فلش کارت (Family and Friends Starter - Flashcards)
دانلود فایل های صوتی (Family and Friends Starter - Audio )
دانلود فایل های صوتی کار در خانه (Family and Friends Starter - Home Listening)
دانلود فایل های ویدیویی (Family and Friends Starter - Video)
دانلود کتاب کلاسی (Family and Friends 1 - Class Book)
دانلود کتاب کار (Family and Friends 1 - Workbook)
دانلود کتاب منابع کمک آموزشی (Family and Friends 1 - Photocopy Master's Book)
دانلود کتاب تست و ارزیابی (Family and Friends 1 - Testing and Evaluation Book)
دانلود کتاب داستان 1 ((Family and Friends 1 - Readers (Benny and the Biscuits)
دانلود کتاب داستان 2 ((Family and Friends 1 - Readers (The Sandcastle Competition)
دانلود کتاب داستان 3 ((Family and Friends 1 - Readers (Three Billy Goats)
دانلود کتاب گرامر (Grammar Friends 1)
دانلود کتاب معلم (Family and Friends 1 - Teacher's Book)
دانلود فلش کارت (Family and Friends 1 - Flashcards)
دانلود فایل های صوتی 1 (Family and Friends 1 - Audio - CD 1)
دانلود فایل های صوتی 2 (Family and Friends 1 - Audio - CD 2)
دانلود کتاب کلاسی (Family and Friends 2 - Class Book)
دانلود کتاب کار (Family and Friends 2 - Workbook)
دانلود کتاب منابع کمک آموزشی (Family and Friends 2 - Photocopy Master's Book)
دانلود کتاب تست و ارزیابی (Family and Friends 2 - Testing and Evaluation Book)
دانلود کتاب داستان 1 ((Family and Friends 2 - Readers (The Bear on the Stairs)
دانلود کتاب داستان 2 ((Family and Friends 2 - Readers (The Camping Trip)
دانلود کتاب داستان 3 ((Family and Friends 2 - Readers (The Shoemaker and the Elves)
دانلود کتاب داستان 4 ((Family and Friends 2 - Readers (The Town Mouse and the Country Mouse)
دانلود کتاب گرامر (Grammar Friends 2)
دانلود کتاب معلم (Family and Friends 2 - Teacher's Book)
دانلود فلش کارت (Family and Friends 2 - Flashcards)
دانلود فایل های صوتی 1 (Family and Friends 2 - Audio - CD 1)
دانلود فایل های صوتی 2 (Family and Friends 2 - Audio - CD 2)
دانلود فایل های صوتی 3 (Family and Friends 2 - Audio - CD 3)
دانلود فایل های صوتی کار در خانه (Family and Friends 2 - Home Listening)
دانلود کتاب کلاسی (Family and Friends 3 - Class Book)
دانلود کتاب کار (Family and Friends 3 - Workbook)
دانلود کتاب منابع کمک آموزشی (Family and Friends 3 - Photocopy Master's Book)
دانلود کتاب تست و ارزیابی (Family and Friends 3 - Testing and Evaluation Book)
دانلود کتاب داستان 1 ((Family and Friends 3 - Readers (Pinocchio)
دانلود کتاب داستان 2 ((Family and Friends 3 - Readers (Sinbad)
دانلود کتاب داستان 3 ((Family and Friends 3 - Readers (Snow White and the Seven Dwarfs)
دانلود کتاب داستان 4 ((Family and Friends 3 - Readers (Two Kites)
دانلود کتاب گرامر (Grammar Friends 3)
دانلود کتاب معلم (Family and Friends 3 - Teacher's Book)
دانلود فایل های صوتی 1 (Family and Friends 3 - Audio - CD 1)
دانلود فایل های صوتی 2 (Family and Friends 3 - Audio - CD 2)
دانلود فایل های صوتی 3 (Family and Friends 3 - Audio - CD 3)
دانلود کتاب کلاسی (Family and Friends 4 - Class Book)
دانلود کتاب کار (Family and Friends 4 - Workbook)
دانلود کتاب منابع کمک آموزشی (Family and Friends 4 - Photocopy Master's Book)
دانلود کتاب تست و ارزیابی (Family and Friends 4 - Testing and Evaluation Book)
دانلود کتاب داستان 1 ((Family and Friends 4 - Readers (Changing Places)
دانلود کتاب گرامر (Grammar Friends 4)
دانلود کتاب معلم (Family and Friends 4 - Teacher's Book)
دانلود فایل های صوتی 1 (Family and Friends 4 - Audio - CD 1)
دانلود فایل های صوتی 2 (Family and Friends 4 - Audio - CD 2)
دانلود فایل های صوتی 3 (Family and Friends 4 - Audio - CD 3)
دانلود کتاب کلاسی (Family and Friends 5 - Class Book)
دانلود کتاب کار (Family and Friends 5 - Workbook)
دانلود کتاب منابع کمک آموزشی (Family and Friends 5 - Photocopy Master's Book)
دانلود کتاب تست و ارزیابی (Family and Friends 5 - Testing and Evaluation Book)
دانلود کتاب گرامر (Grammar Friends 5)
دانلود کتاب معلم (Family and Friends 5 - Teacher's Book)
دانلود فایل های صوتی 1 (Family and Friends 5 - Audio - CD 1)
دانلود فایل های صوتی 2 (Family and Friends 5 - Audio - CD 2)
دانلود کتاب کلاسی (Family and Friends 6 - Class Book)
دانلود کتاب کار (Family and Friends 6 - Workbook)
دانلود پاسخنامه کتاب کار (Family and Friends 6 - Workbook Answer Key)
دانلود کتاب منابع کمک آموزشی (Family and Friends 6 - Photocopy Master's Book)
دانلود کتاب تست و ارزیابی (Family and Friends 6 - Testing and Evaluation Book)
دانلود کتاب گرامر (Grammar Friends 6)
دانلود کتاب معلم (Family and Friends 6 - Teacher's Book)
دانلود فایل های صوتی 1 (Family and Friends 6 - Audio - CD 1)
دانلود فایل های صوتی 2 (Family and Friends 6 - Audio - CD 2)
جهت دانلود فایل کتاب ها با فرمت PDF و یا فایل صوتی با فرمت RAR بر روی نام هر کتاب و یافایل صوتی کلیک نمایید، بعد از دانلود فایل را از حالت فشرده خارج کرده و سپس از آن استفاده نمایید. درصورت نصب نبودن برنامه فشرده ساز، از این قسمت نرم افزار Win Rar را دانلود نمایید.
دانلود کتاب کلاسی (Little Friends - Class Book)
دانلود کتاب معلم (Little Friends - Teacher's Book)
دانلود فلش کارت (Little Friends - Flashcards)
دانلود فایل های صوتی (Little Friends - Audio)
دانلود کتاب کلاسی (First Friends 1 - Class Book)
دانلود کتاب تمرین (First Friends 1 - Activity Book)
هر دو پارت (First Friends 1 - Activity Book) را دانلود کرده و در یک محل قرار دهید، سپس از حالت فشرده خارج نمایید.
دانلود کتاب تمرین اضافی (First Friends 1 - Extra Practice)
دانلود کتاب اعداد (First Friends 1 - Number's Book)
دانلود کتاب معلم (First Friends 1 - Teacher's Book)
دانلود فلش کارت (First Friends 1 - Flashcards)
دانلود فایل های صوتی (First Friends 1 - Audio)
دانلود کتاب کلاسی (First Friends 2 - Class Book)
دانلود کتاب تمرین (First Friends 2 - Activity Book)
دانلود کتاب اعداد (First Friends 2 - Number's Book)
دانلود کتاب معلم (First Friends 2 - Teacher's Book)
دانلود فلش کارت (First Friends 2 - Flashcards)
دانلود فایل های صوتی (First Friends 2 - Audio)
جهت دانلود فایل اجرایی بر روی تصویر هر کتاب و یا نام آن کلیک نمایید، بعد از دانلود فایل را از حالت فشرده خارج کرده و سپس از آن استفاده نمایید. درصورت نصب نبودن برنامه فشرده ساز، از این قسمت نرم افزار Win Rar را دانلود نمایید.
دانش آموزان کلاس چهارم
محمد عرشیا خلیل نسب کردی
امیر علی دلاکان
امیر محمد فلاح
محمد متین فراهانی
آرمین مقدم
متین جعفری مقدم
حسین عزیز محمدی
امیر علی معصوم فمی
امیر حسین نورائی
ابوالفضل نصرتی راد
محمد نوری
امیر محمد هدیه لو
کلاس 6/1
پارسا آرمیده
ابو الفضل بابایی
محمد پژمان فر
علی پویا
امیر علی جاهدی
سبحان جمالی
امیر حسین جهانی
محمد حسن حاجی رحیمی
علی حسن
نیما داستانی
آریا ربیعی
علی رضا زمانی
آرمان گلشناس
امیر عباس میرزایی
کلاس 6/2
سینا تبریزیان
نیما جعفری
محمد علی رحیمی
کسری رسولی
شایان زاهدی
محمد شمس
محمد حسین شیری
آرتین عزیزپور
پیمان عزیزی
محمد قلی پور
محمد امین کنعانی
یاسر گودرزی
حسین کنگرانی
محمد امین مجتهد زاده
محمد امین مومنی
کلاس 6/3
حسین احمدی
سهیل پاکدل
محمد متین صادقی
علی مشاری
حسام مقصودی
امیر حسین منصور لاریجانی
سید پرهام موسوی
امیر حسین نامداری
مهدی نجف پور
محمد سبحان نمازی دوست
اشکان نوروزی
ماهان هوشمندی
پدرام یمینی
دبستان پسرانه غیر دولتی هوشمند محراب 2 در نظر دارد به منظور تکمیل نیروی انسانی مورد نیاز خود در امر آموزش به عنوان آموزگار دعوت به همکاری نماید.
1- آقا با حداقل 3 سال سابقه تدریس در پایه پنجم
2- تسلط کامل در استفاده از رایانه و تخته هوشمند
3- تسلط کامل در استفاده از وسایل آزمایشگاه و کمک درسی
جهت اعلام همکاری و مصاحبه با شماره های ذیل از ساعت 8 صبح الی 16 عصر تماس حاصل نمایید.
33822243-33822241
آدرس: تهران، خیابان پیروزی، پل چهارم بلوار ابوذر جنوبی، زمزم شرقی، خیابان ربذه جنوبی، کوچه 32
کلاس چهارم
مهر 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
آبان 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
آذر 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
نوبت اول 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
اسفند 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
اردیبهشت 97
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
خرداد 97
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
کلاس پنجم
مهر 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
آبان 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
آذر 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
نوبت اول 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
اسفند 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
اردیبهشت 97
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
خرداد 97
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
کلاس ششم
مهر 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
آبان 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
آذر 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
نوبت اول 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
اسفند 96
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
اردیبهشت 97
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
خرداد 97
هدیه های آسمانی - ریاضی - علوم - مطالعات اجتماعی - فارسی - املاء
خونریزی داخل مغزی : خونریزی مغزی نوعی خونریزی داخلی است که به دلیل پاره شدن عروق مغزی بر اثر ضربه به سر، فشار خون بالا، آنوریسم عروقی و دلایل دیگر رخ میدهد.
ناهنجاری سرخرگی – سیاهرگی نوعی ضایعه عروقی است که از رگ های کوچک که سرخرگ ها را به سیاهرگ ها متصل میکنند به وجود می آید. آنها می توانند ضایعاتی گسترده ، پخش ، متمرکز و یا موضعی باشند. اگر پوست هم درگیر باشد به رنگ صورتی دیده میشود. همانند سایز ناهنجاریهای عروقی ، ناهنجاری سرخرگی – سیاهرگی از همان بدو تولد وجود دارند و ممکن است بعدا مشهود شوند. این ضایعه به آرامی و یکنواختی گسترش می یابد و منجر به بزرگی ضایعه میشود. این ضایعات در تماس دست با آنها سفت بوده و رگ های بزرگی آن را احاطه می کند.
خونریزی و هماتوم زیر سختشامه عبارت است از خونریزی که باعث تجمع خون و لخته (هماتوم) در زیر خارجیترین غشا از سه غشای پوشاننده مغز میگردد. دو نوع هماتوم زیرسختشامه وجود دارد. هماتوم حاد زیرسختشامه در فاصله کمی پس از آسیب شدید به سر ایجاد میگردد. هماتوم مزمن زیرسخت شامه، عارضه است که ممکن است هفتهها تا ماهها پس از آسیب به سر ایجاد شود. آسیب ممکن است چنان ضعیف بوده باشد که بیمار آن را به خاطر نیاورد. علایم شایع در خونریزی زیر سخت شامه ، سردردهای راجعه که هر روز بدتر می شوند. خواب آلودگی ، گیجی ، تغییرات ذهنی یا منگی متغیر ، ضعف یا کرختی یک طرف بدن ، اختلالات بینایی ، استفراغ بدون تهوع ،مردمک هایی به اندازه متفاوت است.
و هماتوم زیر سختشامه عبارت است از خونریزی که باعث تجمع خون و لخته (هماتوم) در زیر خارجیترین غشا از سه غشای پوشاننده مغز میگردد. دو نوع هماتوم زیرسختشامه وجود دارد. هماتوم حاد زیرسختشامه در فاصله کمی پس از آسیب شدید به سر ایجاد میگردد. هماتوم مزمن زیرسخت شامه، عارضه است که ممکن است هفتهها تا ماهها پس از آسیب به سر ایجاد شود. آسیب ممکن است چنان ضعیف بوده باشد که بیمار آن را به خاطر نیاورد. علایم شایع در خونریزی زیر سخت شامه ، سردردهای راجعه که هر روز بدتر می شوند. خواب آلودگی ، گیجی ، تغییرات ذهنی یا منگی متغیر ، ضعف یا کرختی یک طرف بدن ، اختلالات بینایی ، استفراغ بدون تهوع ،مردمک هایی به اندازه متفاوت است.
علائم و نشانههای سردرد میگرنی : میگرن نوعاً با سردردهای شدید خود محدود، و پی در پی ظاهر میشود که با علایم خودکارهمراه است. حدود 15-30% افراد مبتلا به میگرن تجربه درک اورا را دارند و کسانی که این علایم پیش درآمدی میگرن را دریافت میکنند نسبت به کسانی که فاقد این علایم هستند بیشتر مبتلا به میگرن میشوند .شدت درد، طول مدت سردرد و تناوب حملهها در افراد مختلف متفاوت است.میگرنی که بیش از ۷۲ ساعت طول بکشد را در اصطلاح وضعیت میگرنی مینامند. برای میگرن چهار مرحله را میتوان در نظر گرفت، البته افراد مبتلا به میگرن الزاماً همه این مراحل را تجربه نمیکنند.
1. پیش نشانه، که چند روز یا چند ساعت قبل از سردرد بروز میکند
2. اورا، که بلافاصله قبل از بروز سردرد ظاهر میشوند
3. مرحله درد، که به آن مرحله سردرد نیز گفته میشود
4. پس اثر، عوارض پس از پایان حمله میگرنی
ناهنجاری مغز و نخاع : ستون فقرات استخوانی از طناب نخاعی محافظت می کند. نخاع، پیام های عصبی را بین مغز و سایر قسمت های بدن منتقل می کند. این پیام ها باعث می شوند شما حرکت کنید و اجسام را حس کنید (حس لامسه). آسیب نخاع باعث توقف انتقال این پیام ها از پایین قسمتی که آسیب دیده، می شود. هر چقدر آسیب به مغز نزدیک تر باشد، قسمت بیشتری از بدن را تحت تأثیر قرار می دهد.آسیب نخاع از قسمت وسط پشت، معمولا پاها را فلج می کندو از ناحیه گردن، روی دست ها، قفسه سینه و پاها موثر است و آن ها را فلج می کند (فلج چهار دست و پا). آسیب نخاع می تواند کامل و یا ناقص باشد. در آسیب کامل نخاع، فرد هیچ حس و یا حرکتی در پایین سطح آسیب دیده نخواهد داشت (فلج دست و پاها و تنه)، ولی در آسیب ناقص نخاع، فرد هنوز کمی حس و یا حرکت در ناحیه آسیب دیده خواهد داشت.
عوامل صرع : صرع تنها یک بیماری نیست بلکه یک نشانه بیماری است که میتواند بر اثر اختلالات متعددی به وجود آید. تشنجها خود به خود و بدون علت خاصی مانند بیماری شدید اتفاق میافتند. علت اصلی رخ دادن صرع میتواند عوامل ژنتیکی یا مشکلات ساختاری یا متابولیک باشد، این در حالی است که در ۶۰٪ موارد، علت آن نامشخص است . شرایط بیماری ژنتیکی، بیماری مادرزادی و اختلال رشد در افراد جوان شایع است، این در حالی است که تومور مغزی و سکته مغزی در افراد مسن رایج است. تشنجها همچنین میتوانند بر اثر مشکلات بهداشتی دیگر رخ دهند: اگر آنها به علت خاصی مانند سکته، صدمه به سر، خوردن مواد سمی یا مشکلات متابولیک رخ دهند، به جای صرع به آنها تشنج علامتی حاد گفته میشود و در دسته بندی بالاتر اختلالات مرتبط با تشنج قرار میگیرند . اکثر عوامل تشنج علامتی حاد باعث به وجود آمدن تشنجهای بعدی میشوند که به آنها صرع ثانویه گفته میشود.
این بیماری همان لرزش در وضعیت استراحت است که شیوع آن بیشتر در سنین پیری است اما در جوانان هم دیده میشود شیوع آن در تمام مناطق دنیا یکسان است یعنی درصد شیوع بیماری با تغییر در منطقه خیلی فرق نمیکند بطور کلی این بیماری بر اثر از بین رفتن سلولهای ترشح کننده مادهای به نام دوپامین (که یک انتقال دهنده عصبی) است رخ میدهد. افزایش نسبت استیل کولین به دوپامین در عقده های قاعده ای مغز موجب علائم ترمور، سفتی عضلات و کندی حرکات میشود.
علائم پارکینسون : پارکینسون بر اساس دو علامت یا بیشتر از چهار علامت اصلی بیماری مشخص میشود. ارتعاش و لرزش دست و پا در حالت استراحت، کندی حرکات، سختی و خشک شدن دست و پا و بدن و نداشتن تعادل این چهار علامت اصلی را تشکیل میدهند. در مراحل اولیه بیماری، ارتعاش اندام ملایم و معمولاً در یک طرف بدن وجود دارد و احتیاجی نیز به درمان ندارد اما با پیشرفت بیماری فردی که دست لرزان خود را در جیب یا پشت خود پنهان میکند یا چیزی را برای کنترل ارتعاش مدام در دست میگیرد، دیگر قادر به پنهان کردن لرزشهای شدید اندام به ویژه به هنگامی که میخواهد تمرکز بیشتری به خود دهد نیست. چهار علامت شایع بیماری ارتعاش دست و پا در حالت استراحت (لرزش بیمار همزمان با ارتعاش دست و پا در حالت استراحت) آرام شدن حرکت (برادیکینسیا)، سختی حرکت (و خشک شدن) دست و پا یا بدن ، تعادل بد (تعادل ضعیف) در حالی که دو یا بیشتر از این علایم در بیمار دیده شود، مخصوصاً وقتی که در یک سمت بیشتر از سمت دیگر پدیدار شود، تشخیص پارکینسن داده میشود مگر اینکه علایم دیگری همزمان وجود داشته باشد که بیماری دیگری را نمایان کند.
مننژیت التهاب پردههای محافظی میباشد که مغز و نخاع را پوشاندهاند و بطور مشترک مننژ یا شامه گان نامیده میشوند. این التهاب ممکن است عامل ویروسی، باکتریایی، یا سایر ریزاندامگان داشته باشد، و در موارد کمتری در اثر تجویز داروهای خاصی به وجود آید. مننژیت میتواند به دلیل نزدیکی التهاب به مغز و نخاع، زندگی بیمار را به خطر اندازد: بنابراین این شرایط را تحت عنوان فوریت پزشکی دسته بندی میکنند. رایجترین نشانههای مننژیت سردرد و خشکی گردن همراه با تب، گیجی یا هشیاری دگرگون شده، استفراغ، و ناتوانی در تحمل نور (نور هراسی)یا صداهای بلند(صدا هراسی)میباشد. معمولاً در کودکان فقط نشانههای غیراختصاصی مانند تحریکپذیری و خوابآلودگی مشاهده میشود. اگر ضایعهٔ پوستی مشاهده شود، ممکن است نشان دهندهٔ علت مشخصی برای مننژیت باشد: مثلاً، مننژیت در اثر باکتری مننگوکک ممکن است همراه با ضایعهٔ پوستی مشخصی باشد.
آبسه مغزی تجمع چرک ناشی از یک عفونت باکتریال در مغز یا خارجیترین لایه از سه لایه غشایی است، که مغز و نخاع را میپوشانند.
علل آبسه مغزی : منشأ اولیه عفونت باکتریایی، که موجب بروز آبسه مغزی
(اپیدورال) میشود را اغلب نمیتوان یافت: ولی سه علت زیر، از شایعترین
آنها هستند:
• عفونتی که از جمجمه، به درون آن گسترش مییابد، مثلاً استئومیلیت(عفونت
استخوان و مغز استخوان)، ماستوئیدیت(عفونت زایده ماستوئید در پشت گوش)، یا
سینوزیت(عفونت سینوسها).
• عفونتی که به دنبال شکستگی جمجمه آغاز میشود و گسترش مییابد.
• عفونتی که از سایر بخشهای بدن که دچار عفونت شدند (مثلاً ریهها، پوست، یا دریچههای قلب) و از راه خون گسترش مییابد.
بسیاری از این مشکلات در دوران جنینی رخ میدهند اما این اختلال میتواند در هر زمان دیگری طی ۲ سال اول زندگی، زمانی که مغز کودک همچنان در حال تکامل است رخ دهد. در بعضی از افراد با فلج مغزی بعلت کاهش سطح اکسیژن (هیپوکسی) بخشهایی از مغز آسیب دیدهاند.
تومور مغزی رشد یک توده غیرطبیعی در مغز است که امکان دارد خوشخیم یا بدخیم باشد یا به عبارتی نوعی نئوپلاسم داخلجمجمهای سخت و تو پُر، و یا یک تومور ، در داخل مغز و یا کانال مرکزی نخاع است. تومورهای مغزی، تمامی تومورهای داخل جمجمه و یا تومورهای درون کانال مرکزی نخاع را دربرمی گیرند. این تومورها، از طریق تقسیم سلولی کنترل نشده و غیر طبیعی ایجاد میشوند، و به طور معمول یا در خود مغز ، و یا در اعصاب جمجمهای، پرده مغزی (مننژ)، جمجمه، هیپوفیز و غده صنوبری ایجاد میشوند. همچنین این تومورها میتوانند حاصل گسترش بدخیمیهایی باشند که در درجه نخست سایر ارگانها را درگیر کرده بودهاند، که در این حالت بدان متاستاز تومور گفته میشود. هرچند هرگونه تومور مغزی به خاطر ماهیت تهاجمی و منتشرشوندهٔ خود در فضای محدود جمجمهای، به طور ذاتی، جدی و تهدیدکننده زندگی بهشمار میرود اما تومورهای مغزی انواع همواره کشنده و مرگبار به شمار نمیآیند. تومورهای مغزی یا تومورهای داخل جمجمهای میتوانند ماهیت سرطانی (بدخیم) یا غیر سرطانی (خوش خیم) داشته باشند: با این حال، تعریف نئوپلاسم بدخیم یا خوش خیم در مغز، متفاوت از تعاریفی است که بطور معمول در دیگر انواع تومورهای سرطانی یا غیر سرطانی درگیرکنندهٔ سایر نقاط بدن مورد استفاده قرار میگیرند. میزان تهدیدکنندگی یک تومور، بستگی به ترکیبی از مجموعه عوامل مختلف، همچون: نوع تومور، محل و اندازه تومور و نحوهٔ گسترش و توسعه آن است. از آنجا که مغز به طور کامل توسط جمجمه پوشانیده شدهاست، تشخیص سریع و زودرس تومور مغزی، تنها در صورتیکه ابزار پاراکلینیکی و وسایل تشخیصی مناسبی که وضعیت حفره داخل جمجمه را به خوبی مشخص میسازند، در دسترس باشند و به سرعت به کار گرفته شوند. اما بطور معمول، تشخیص تومور مغزی، در مراحل پیشرفته بیماری و هنگامی رخ میدهد که وجود تومور موجب بروز علائم و نشانههای غیر قابل توضیحی در بیمار شدهاست.
انواع ناشنوایی :
ناشنوایی مادرزادی : به علت ناهنجاریهای وخیم گوش میانی یا داخلی که قابل
برگشت نباشد.یا اگر عصب کوکلئر نباشد یا پیشرفت انهدامی و فساد در مراکز
عصبی شنوایی در کار باشد که بطور جلوگیریناپذیری همراه با لالی و گنگی است
زیرا کودک با غریزه تقلیدی صحبت کردن را یاد میگیرد بطوریکه صداهای
دیگران را بشنود.
ناشنوایی اکتسابی: دو نوع دارد. بنابر محل ابتلاء که محرومیت از شنوائی را تعیین میکند.
1. ناشنوایی انتقالی : بعلت ضایات مجرای گوش خارجی یا گوش میانی و عناصر آن.
2. ناشنوایی درکی : اگر درپی ضایعات دستگاه گوش داخلی کانالهای نیمه حلقوی
که شامل دستگاه درک یا راههای عصبی که از آنها عمل انتقال امواج صوتی به
قشر مغز هدایت میگردند.
پارگی پرده صماخ : به ایجاد سوراخ ریز یا از بین رفتن پرده نازکی که مجرای گوش را از گوش میانی جدا می کند، پارگی پرده گوش می گویند. از آنجائیکه گوش میانی بوسیله شیپور استاش به بینی راه دارد و تعادل فشار در گوش میانی را بر قرار می کند. پارگی پرده گوش علاوه بر کاهش شنوائی، با ترشح گاهگاهی گوش همراه است. درد گوش خیلی شایع نیست.
عفونت گوش میانی : عفونت گوش میانی شایعترین بیماری دوران کودکی و یکی از اصلیترین علل مراجعه خانواده به پزشک است. این بیماری بهدنبال عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی بروز میکند. عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی باعث اختلال عملکرد شیپور استاش میشود و عفونت از طریق شیپور استاش بطرف گوش میانی پیشرفت میکند و باعث ایجاد بیماری التهاب گوش میانی میگردد.عفونت گوش میانی خطرناک تر از عفونت گوش بیرونی است، زیرا می تواند سبب پارگی پرده صماخ و کری گردد و یا اینکه عفونت حاصله به طرف گوش داخلی و مغز منتقل شود. علائم عفونت گوش میانی تب ولرز، درد شدید و ضرباندار در گوش به ویژه در شب ها، کاهش شنوایی و خروج ترشحات زرد یا متمایل به سیاه از گوش و پارگی پرده صماخ از علائم عفونت گوش میانی است. عفونت گوش میانی می تواند از راه عفونت گلو به گوش راه یابد و یا از راه خون (در سرخک، مخملک، تیفوس و عفونت خون) و یا از طریق دستکاری مجرای گوش بیرونی توسط فرد رخ دهد.
بیماری سرگیجه یا ورتیگو : احساسی که در طی آن فرد مبتلا احساس میکند که خود یا محیط اطراف او در حرکت است. سرگیجه ممکن است کاذب یا واقعی باشد. سرگیجه واقعی میتواند به علت مشکلات سیستم عصبی مرکزی مانند سکته مغزی یا گوش داخلی مانند نشانگان منییر باشد. سرگیجه دورانی یا واقعی حالتی است که فرد احساس میکند محیط اطرافش به دور سرش در حرکت یا چرخش است و یا اینکه محیط اطراف ثابت است امــا خودش در حال حرکت یا چرخش است. همین احساس حرکت یا چرخش است که سرگیجه واقعی را از سایر انواع) گیجی یا سبکی سر) متفاوت میکند. در سبکی سر بیمار احساس عدم تعادل میکند امـــا احساس حرکت وجود ندارد. بیمار میگوید سرم گیج رفت و یا چشمهایم سیاهی رفت.
بیماری حرکت : بیماری حرکت و یا بیماری سفر یک عارضه در حین مسافرت است که سیستم تعادلی گوش داخلی دچار تغییر میشود و عدم تطابق سیستم تعادلی گوش داخلی باعث ایجاد اقسام حفظ تعادلی بدن میشود. سرگیجه، تهوع و استفراغ و خستگی از نشانههای این بیماری حرکتی محسوب میشود. داروهایی مانند دیمنهیدرینات، سیناریزین و هیوسین در درمان این بیماری بکار میروند.
وزوز گوش : وزوز گوش عبارت است از شنیدن صدایی غیر طبیعی در گوش یا درک آن در مغز در غیاب صدای خارجی. صدا معمولاً به صورت زنگ می باشد. این حالت میتواند به صورت موقتی یا دائمی باشد. وزوز گوش به دو دسته تقسیم می شود: نوع ذهنی و نوع عینی . معمولاً وزوز گوش ذهنی است و صدا فقط توسط بیمار شنیده می شود. اگر وزوز گوش خفیف باشد در حالت آرامش شنیده میشود ولی اگر خیلی شدید باشد در شنوایی فرد تداخل به وجود میآورد و میتواند باعث اختلال فعالیت و خواب، عصبیشدن فرد و حتی خودکشی شود.
نابهنجاری شکست نور در چشم که به تار شدن تصویر تشکیلشده بر روی شبکیه منجر میشود ناسازبینی نامیده میشود. نابهنجاری شکستی چشم که به دلیل اشکال در دستگاه اپتیکی چشم روی میدهد باعث میشود که تصاویر به وضوح روی شبکیه متمرکز نمیشوند و در نتیجه دید فرد واضح نخواهد بود. عدسی و قرنیه چشم وظیفه دارند با ایجاد کوژی (تحدب) مناسب پرتوهای امواج نوری رسیده از اجسام بیرونی را شکسته و بر روی شبکیه (به ویژه ماکولا) متمرکز کنند (بیاندازند). به عبارت دیگر نقطه کانونی عدسی باید روی شبکیه باشد و تصویر آنجا تشکیل شود. حال اگر به هر دلیلی اینکار انجام نشود نابهنجاری شکستی چشم رخ میدهد. معروفترین نابهنجاری شکستی چشم چشم نزدیکبینی، دوربینی، آستیگماتیسم، و پیرچشمی هستند. ناسازبینی موجب تارشدن دید ما میشوند. شکل قرنیه، قدرت عدسی چشم و اندازه چشم عواملی هستند که مسئول واضح بودن تصاویر اشیا بر روی شبکیه میباشند. برای اینکه فردی بدون عینک بتواند بینایی کاملی داشته باشد لازم است تمامی این اجزا در تناسب با یکدیگر باشند. نابهنجاری شکست نور با واحدی بنام دیوپتر اندازه گیری میشود. دیوپتر نشاندهنده میزان نمره عینک بیمار است. هرچه میزان دوربینی یا نزدیک بینی بیشتر باشد، نسخه عینک نمره بالاتری دارد. درمان ناسازبینی اغلب با عینک طبی، لنز تماسی یا جراحی میباشد.
نزدیک بینی : نزدیکبینی یکی از عیوب انکساری چشم به معنی این است که چشم بیمار نوشتهها و علامتها را در فاصله نزدیک تشخیص میدهد ولی در فاصله دور (نسبت به افراد سالم) نمیتواند تشخیص دهد. آسیاییها و زنان بیشتر دچار نزدیک بینی میشوند. بیش از ۳۰٪ افراد جهان دچار درجاتی از نزدیک بینی هستند. نزدیک بینی اغلب به دلیل زیاد بودن تحدب قرنیه چشم و بزرگتر بودن طول کرهٔ چشم نسبت به حالت عادی بوده که نقطه کانونی عدسی روی شبکیه قرار نمیگیرد و در جلوی آن تشکیل میشود. افراد نزدیک بین فقط وقتی تصویر جسمی را واضح می بینند که جسم به چشم آن ها نزدیک باشد.آن ها باید از عدسی واگرا (مقعر) در عینک خود استفاده کنند. این بیماری ارثی است ولی به عوامل دیگری بجز ژن نیز بستگی دارد. معمولاً در دوران کودکی ظاهر میشود و پس از ایجاد با رشد بدن و چشم منجر به افزایش طول چشم میشود، شدت آن افزایش یافته و شماره عینک بالاتر میرود.[۱] اصلاح دید با عدسی مقعر یا واگرا است. گاه از لنز تماسی نیز استفاده میشود. درمان توسط جراحی با لیزر است. عینک افراد نزدیکبین شمارهٔ منفی دارد و هرچه چشم ضعیفتر باشد شماره بالاتر خواهد بود.
نزدیک بینی : نزدیکبینی یکی از عیوب انکساری چشم به معنی این است که چشم بیمار نوشتهها و علامتها را در فاصله نزدیک تشخیص میدهد ولی در فاصله دور (نسبت به افراد سالم) نمیتواند تشخیص دهد. آسیاییها و زنان بیشتر دچار نزدیک بینی میشوند. بیش از ۳۰٪ افراد جهان دچار درجاتی از نزدیک بینی هستند. نزدیک بینی اغلب به دلیل زیاد بودن تحدب قرنیه چشم و بزرگتر بودن طول کرهٔ چشم نسبت به حالت عادی بوده که نقطه کانونی عدسی روی شبکیه قرار نمیگیرد و در جلوی آن تشکیل میشود. افراد نزدیک بین فقط وقتی تصویر جسمی را واضح می بینند که جسم به چشم آن ها نزدیک باشد.آن ها باید از عدسی واگرا (مقعر) در عینک خود استفاده کنند. این بیماری ارثی است ولی به عوامل دیگری بجز ژن نیز بستگی دارد. معمولاً در دوران کودکی ظاهر میشود و پس از ایجاد با رشد بدن و چشم منجر به افزایش طول چشم میشود، شدت آن افزایش یافته و شماره عینک بالاتر میرود.[۱] اصلاح دید با عدسی مقعر یا واگرا است. گاه از لنز تماسی نیز استفاده میشود. درمان توسط جراحی با لیزر است. عینک افراد نزدیکبین شمارهٔ منفی دارد و هرچه چشم ضعیفتر باشد شماره بالاتر خواهد بود. دوربینی : یکی از عیوب انکساری چشم و به معنی این است که چشم بیمار در دیدن اشیای نزدیک دچار اشکال باشد. حدود ۲۵٪ افراد جامعه دچار این مشکل میشوند و این افراد اشیا دور را بهتر از اشیا نزدیک میبینند. دوربینی اغلب به دلیل کم بودن تحدب قرنیه چشم یا کوچکتر بودن کرهٔ چشم این افراد نسل به حالت عادی بوده که نقطه کانونی عدسی روی شبکیه قرار نمیگیرد و در پشت آن تشکیل میشود.وفرد مجبوراست سرش را از اجسام دور کرده تا تصویر روی شبکیه بیفتد شیوع دوربینی از نزدیکبینی کمتر است. دوربینی در اغلب موارد ارثی است. در دوران سالمندی ما بیماری پیرچشمی را داریم که در بعضی موارد با دوربینی اشتباه گرفته میشود ولی پیرچشمی هم توانایی دید نزدیک و هم دید دور مختل میشود. پیرچشمی به علت کاهش دامنه تطابق در نتیجه تغییرات ناشی از پیری در عدسی چشم رخ میدهد. بسیاری از بچهها با دوربینی متولد میشوند و بعضی آن را مدتی پس از تولد دچار میشوند.
آستیگماتیسم : آستیگماتیسم یکی از شایعترین مشکلات اپتیکی چشم است، و معمولاً علت آن نامنظمی شکل و انحنای قرنیه است. گاهی نیز علت آن نامنظمی شکل و انحنای لنز که در پشت عنبیه قرار دارد است. آستیگماتیسم حالتی است که چند تا از دیوپترهای چشم کرویت خود را از دست دادهاست. اگر چشم را به عنوان یک عدسی کروی در نظر بگیریم. هرگاه این عدسی از حالت کروی خارج شود و به سمت حالت بیضوی برود (شبیه خربزه). در این صورت دارای دو کانون خطی به جای یک کانون نقطهایی خواهد بود. در نتیجه تصاویر بدلیل انکسار نامساوی در قسمتهای مختلف قرنیه کاملا بر روی شبکیه متمرکز نمیشوند و تصاویر چه دور و چه نزدیک تار میشوند. بنابراین افرادیکه دچار درجات بالایی از آستیگماتیسم هستند نه تنها همانند افراد نزدیکبین اشیای دور را تار میبینند، بلکه اشیای نزدیک را هم تار میبینند.
نابینایی : نابینایی یا کوری وضعیتی است که بیمار در آن ادراک بینایی ندارد و علت آن عوامل فیزیولوژیکی یا عوامل عصبی است. سازمان بهداشت جهانی حدس میزند در حال حاضر ۳۵ میلیون نابینا در جهان زندگی میکند که ۹۰ درصد از آنها در کشورهای در حال توسعه و بیشتر در آسیا و آفریقا میباشد که بیشتر در مناطق محروم و روستایی زندگی میکنند. خطر نابینایی در بسیاری از این مناطق بیشتر از کشورهای صنعتی توسعه یافته اروپا و آمریکا میباشند. در ۶ ژانویه ۲۰۱۳ محققین بریتانیایی موفق به معالجه موشهای نابینا شدند. آنها این عمل را با تزریق سلولهای حساس به نور انجام دادند. پیرو آزمایشهای بیشتر، این پژوهش میتواند موجبات بهبود بیمارانی که از رنگدانهای شدن شبکیه چشم رنج میبرند را حاصل نماید.
آبسیاه یا گلوکوما اصطلاحی برای توصیف گروهی از اختلالات چشمی با علتهای متفاوت ولی اثری بالینی و مشترک بر روی چشم و بینایی٬ وابسته به فشار نوروپاتیاست. این مشکل میتواند به بینایی چشم مبتلا بصورت ماندگار آسیب برساند و درصورت عدم درمان حتی منجر به کوری شود. بزبانی ساده علت آن افزایش شدید فشار زلالیه یا همان مایع درون چشم است.[۲] بهطور کلی اشکال در خروج این مایع از منافذ بسیار کوچکی در پیرامون عنبیه (دایره رنگی چشم) است. در برخی موارد بطور مادرزادی منافذ تنگ هستند. در موارد دیگر جلو آمدن عنبیه یا مسدود شدن این منافذ با رنگدانههای عنبیه یا یاختههای خون پس از خونریزی داخل چشم مسیر تخلیه مایع داخل چشم تقریباً مسدود میشود. گلوکوم را دزد بینایی نیز نامیدهاند و دلیلش اینست که تمامی اثرات و سمپتومهای آن بسیار آرام و در طول سالیان بروز کرده بطوریکه درک و تشخیص آن توسط فرد مشکل است و گلوکوم جنرال پس از آبمروارید دومین دلیل کاهش بینایی در جهان است.
آب مروارید یا cataract نوعی بیماری چشم با دلایل گوناگون
است که با تار شدن عدسی چشم آغاز شده و با افزایش تیرگی و کدر شدن عدسی،
بینایی چشم مختل می شود. خوشبختانه بیماری چشمی آب مروارید در بیشتر موارد
در زمانی که به آن " زمان رسیدن " می گویند با جراحی ساده ای برطرف می شود.
از علامت های آب مروارید می توان به موارد زیر اشاره نمود:
• دو بینی اشیاء
• تار دیدن که معمولا در نور روشن بیشتر این اتفاق می افتد.معمولا این حالت
برای اولین بار شب ها هنگام دیدن نوز ماشین ها به صورت هاله اتفاق می
افتد.
• کدر شدن و به رنگ سفید شیری در آمدن مردمک ها
مغز انسان مرکز دستگاه عصبی است. دستگاه عصبی مرکزی در درون حفاظی استخوانی به نام جمجمه و ستون فقرات قرار گرفته و شامل مغز و نخاع میباشد. سیستم اعصاب مرکزی در زبان عام به دو قسمت با نامهای مادهٔ سفید و مادهٔ خاکستری تقسیم میشود. مغز شامل قسمتهای متنوعی است که هر کدام در عین ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر دارای کارها و وظائف گوناگونی هستند.مغز انسان از دید ساختار٬ همانند مغز دیگر پستانداران است ولی کورتکس آن در مقایسه با دیگر پستانداران دارای گسترش و پیشرفت بسیار زیادیاست. جانوران بزرگی مانند نهنگها و فیلها در اندازهگیری مطلق دارای مغزی بزرگتر هستند، اما زمانی که اندازهگیری با استفاده از ضریب مغزی و پس از جبران اندازه و جثه بدن انجام گیرد، این مغز انسان است که تقریباً دو برابر مغز دلفین پوزهبطری، و سه برابر مغز یک شامپانزه خواهد بود.
حس بویایی، نوعی حس شیمیایی است که همراه با چشایی در تشخیص طعم و مزه غذاها شرکت میکند و به وسیله آن، واکنشهای مختلف رفتاری سازمان داده میشود. انسان قادر است انواع مختلف بوها را از یکدیگر تشخیص دهد، با وجود این، توانایی حس بویایی انسان در مقایسه با سایر حیوانات چشمگیر نیست. از طرفی بویایی، ناشناختهترین حسها نزد انسان است و این مساله بهطور عمده ناشی از این واقعیت است که احساس بویایی، پدیدهای ذهنی است و به سادگی در حیوانات پستتر قابل مطالعه نیست.
ساختمان بافت پوششی بویایی : بینی، همان بافت پوششی بویایی است که از دو قسمت تشکیل شده است: یکی بینی خارجی و دیگری حفره بینی. قسمت اول حفره بینی، دهلیز نام دارد و بخش عقبی آن را مجرا مینامند. حفره بینی توسط تیغه بینی که در عقب استخوانی و در جلو غضروفی است به دو حفره تقسیم شده است. در انتهای مجرای بینی، سوراخی است که مجرای بینی – اشکی به آن باز میشود. حفره بینی توسط مخاط پرعروقی پوشیده شده است. موهای مخصوصی در دهلیز بینی وجود دارند که همراه با مایعی موکوسی و چسبناک که از سلولهای مخاطی تراوش میشود، عمل تصفیه هوا را انجام میدهند. مخاطی که روی شاخک فوقانی و ناحیه مجاور آن از تیغه بینی را میپوشاند، خرماییرنگ و حاوی نورونهای بویایی است و مخاط بویایی نام دارد.
حس لامسه به گیرنده های لمس وابسته است که روی سطح پوست پراکنده شدهاند. مجموعاً حدود شش صد هزار نقطهی حساس به لمس وجود دارد که ١٥٠٠٠ عدد از آنها در سطح داخلی هر دست متمرکز شدهاند. برای یک شخص نابینا، حس لامسه به عنوان بینایی عمل میکند. پوست بزرگ ترین اندام حسی بدن است. پوست از تعداد زیادی گیرندهی اختصاصی و پایانهی عصبی تشکیل شدهاست. این گیرندهها و پایانههای عصبی مسؤول گرفتن تحریکات لمس، فشار، درد و گرما هستند. گیرنده هایی به نام بن پاچینی، در ناحیه بین روپوست و جلد قرار دارد و حس فشار را دریافت میکند. هم چنین گیرنده های دیگری در پوست وجود دارد که عبارتند از: بن مایسنر (گیرنده لمس)، بن رافینی (گیرنده گرما)، بن کراوز (گیرنده سرما) و پایانه آزاد عصبی (گیرنده درد).
حس چشایی، یک حس شیمیایی محسوب میشود که جزء اولین دستگاههای حسی انسان بهشمار میآید. چشایی بهطور عمده حاصل عمل یک جوانه چشایی در دهان است. اما همه ما این تجربه را داریم که حس بویایی هم، در درک چشایی سهم بسزایی دارد. علاوه بر این، قوام غذا که به وسیله حسهای لامسه دهان کشف میشود و نیز وجود موادی از قبیل فلفل در غذا که انتهاهای درد را تحریک میکنند، به میزان زیادی تجربه چشایی را تحت تأثیر خود قرار میدهند. اهمیت حس چشایی در این حقیقت نهفته است که این حس به فرد اجازه میدهد تا غذایش را طبق میل خود و گاهی طبق نیازهای متابولیک بافتها به مواد مغذی ویژه انتخاب کند.
این حس که از جهتی مهم ترین حس در میان حواس حیوان و انسان محسوب می شود به منظور درک اشیایی که با بدن تماس نداشته و دورند ، خلق شده است ونیز درک جهت را دارد . البته این حس ، محدودیت هایی هم دارد چنان که پشت دیوار و آن چه را مستور است احساس نمی کند و خطرات آن ها با حواس دیگرادراک می شود .
ساختمان چشم : چشم های ما ساختمان مخصوصی دارند. در داخل چشم، سلول های عصبی ویژه ای وجود دارد که در مقابل نور حساس اند. این سلول ها به مخ پیام می فرستند و موجب می شوند که ما رنگ، نور و شکل اشیا را بینیم. اعضای بینایی، چشم ها هستند. شعاع های نوری که به هر چشم وارد می شود، به وسیـله قرنیـه و عدسی متمرکز شده، روی شبکیه می افتند و یک تصویر وارونه بر روی آن تشکیـل می دهنـد. سلـول های شبکیه این تصویر را به تکان هـای الکتریکی تبدیـل مـی کنند که از طریق عصب بینایی به مغز می روند و در آن جا رمز گشایی شده، باعث بینایی می شوند. عنبیه، اندازه مردمک را تغییر داده، مقدار نوری را که به شبکیه می رسد، کنترل می کند. رگ های خونی شبکیه و لایه ای به نام مشیمیه، مواد غذایی را به چشم می رسانند. سلول های شبکیه، رنگ و شدت نور را ثبت می کنند. در پشت شبکیه، دیسک بینایی قرار دارد که در آن جا رشته های عصبی به هم نزدیک شده، عصب بینایی را تشکیل می دهند و رگ های خونی وارد چشم می شوند.
شبکیه : شبکیه لایه ای از بافت عصبی است که در قسمت خلفی و طرفی چشم قرار دارد. شبکیه از نظر سلولی لایه های زیادی دارد که در آن سه لایه مهم ترند: 1) سلول های گیرنده نور که همان سلول های استوانه ای و مخروطی هستند که رنگدانه دارند و در مقابل نور واکنش نشان می دهند. 2) سلول های دو قطبی. 3) سلول های گانگلیونیک. در شبکیه دو نوع یاختهٔ گیرنده نور وجود دارند که بهدلیل شکل خاصشان میله و مخروط نامیده میشوند. هریک از این دو نوع گیرنده برای مقصود خاصی تخصص یافته است. میلهها برای دید شب ساخته شدهاند. این یاختهها در نور کم عمل میکنند و احساسهای فاقد رنگ را سبب میشوند. مخروطها برای نور روز مناسبتر هستند. این یاختهها به نورهای شدید پاسخ میدهند و موجب احساس رنگ میشوند. میلهها و مخروطها حاوی مواد شیمیایی خاصی بهنام رنگدانهٔ نوری هستند که نور را جذب میکنند. قسمتی از شبکیه که عصب بینایی را می سازد، سلول های گیرنده بینایی ندارد و به آن نقطه کور می گویند. هم چنین به دلیل این که این قسمت برآمده است آن را پاپیلای عصب بینایی نیز می نامند. شبکیه چشم ما بعد از دریافت نور و پردازش تحریکات نورانی بصورت امواج الکتریکی و سپس ارسال آن توسط عصب بینایی بسمت مغز، منجر به همان چیزی میشود که ما به دیدن تعبیر میکنیم.
مراحل بینایی : هر نقطهای از شیء پرتوهای نور را در همهٔ جهات میفرستد اما فقط برخی از این پرتوها به چشم وارد میشوند. پرتوهای برخاسته از یک نقطهٔ شیء، از نقاط مختلف عدسی عبور میکنند. برای اینکه تصویر روشنی تشکیل شود باید این پرتوهای مختلف در نقطهٔ واحدی در شبکیه بههم برسند (همگرایی). برای هر نقطهٔ شیء، نقطهٔ متناظری در تصویر تشکیل شده بر شبکیه وجود دارد. توجه کنید که تصویر شبکیه وارونه و معمولاً بسیار کوچکتر از خود شیء است. قبل از ورود نور به عدسی، نور در قرنیه شکست می یابد.بیشترین انکسار پرتوهای نور در قرنیه روی میدهد. قرنیه عروق خونی ندارد چون برای عبور نور باید شفاف باشد و بنابراین از طریق انتشار تغذیه می شود. عدسی و قرنیه چشم وظیفه دارند با ایجاد تحدب مناسب شعاعهای امواج نوری رسیده از اجسام خارجی را شکسته و بر روی شبکیه (به خصوص ماکولا) متمرکز کنند (بیندازند). به عبارت دیگر نقطه کانونی عدسی باید روی شبکیه باشد و تصویر آنجا تشکیل شود. حال اگر به هر دلیلی اینکار انجام نشود ما یک عیب انکساری چشم داریم. مردمک که سومین بخش دستگاه تشکیل تصویر است، روزنهای مدور است که قطر آن در پاسخ به مقدار نور تغییر میکند. اندازهٔ مردمک در نور ضعیف به حداکثر و در نور درخشان به حداقل میرسد و از این طریق نور کافی برای حفظ کیفیت تصویر در سطوح مختلف نور تأمین میشود. عضلات کره چشم باعث حرکت کره چشم می شوند. کره چشم می تواند بدون جابه جایی طول محورهای عرضی، عمودی و جلویی- عقبی حرکت کند. هر یک از عضلات کره چشم مخصوص نوعی از حرکت هستند. مثلاً نوعی از آن ها باعث حرکت چشم به بالا و داخل می شود، نوع دیگر باعث حرکت به پایین و داخل، نوعی باعث حرکت چشم به داخل و نوعی دیگر باعث حرکت آن به خارج می شود، نوعی باعث چرخاندن چشم می شود.
عصب حرکتی چشمی : زوج سوم از اعصاب مغزی که فقط حرکتی است.این عصب به بسیاری از عضلات چشم عصب دهی می کند. رشتههای پاراسمپاتیکی جهت تنگ کردن مردمک نیز ازطریق عصب سوم مغز انتقال می یابد.سومین عصب مغزی دو هسته در مغز میانی دارد: هسته حرکتی چشمی، جهت عضلات چشم و هسته ادینگر-وستفال جهت انقباض مردمک
گوشهای ما مسئول دو حس حیاتی اما کاملا متفاوت هستند: شنوایی و تعادل. صداهای تشخیص داده شده از طریق گوشها ، اطلاعات اساسی را درباره محیط خارجی به ما میدهند و به ما اجازه میدهند با روشهای پیچیدهای چون گفتار و موسیقی ارتباط برقرار کنیم. علاوه بر این گوشها در حس تعادل ما نیز سهم دارند. درک ناخود آگاه وضعیت بدن در فضا به ما اجازه میدهد تا بایستیم و حرکت کنیم بدون آنکه زمین بخوریم. گوش دارای اندامهای مجزای شنوایی و تعادل است که صداهای دنیای اطرافمان و اطلاعات درونی درباره وضعیت و حرکتمان را تشخیص میدهد. ساختمانهای حسی داخل گوش ، اشکال متفاوت اطلاعات را به صورت ایمپالسهای عصبی برگردانده تا از طریق اعصاب به قسمتهای مختلف مغز ، جایی که اطلاعات تجزیه و تحلیل میشوند، فرستاده شوند. توانایی ما در تفسیر اصوات و استفاده از اطلاعات ، درباره تعادل در زمان نوزادی و کودکی شکل میگیرد.
ساختمان گوش : گوش از قسمتهای مختلفی تشکیل شده است. امواج صوتی مراحل مختلفی را درون گوش طی میکنند تا به اعصاب شنوایی تبدیل شوند. هر کدام از اجزای گوش درونی را این امواج تاثیر گذاشته (تقویت، جمع آوری ، تغییر فرکانس ، انتقال و...) و به اعصاب شنوایی میرسند. ساختمان گوش از قسمتهای مختلفی تشکیل شده است.
گوش میانی : گوش میانی امواج را تقویت و منتقل میکند. گوش میانی در حفره استخوانی موسوم به صندوق تمپان قرار دارد و بوسیله شیپور استاش به حلق میرسد. ارتعاشات هوا که از گوش خارجی به پرده صماخ میرسد بوسیله چهار استخوان کوچک که یکی پس از دیگری متکی بهم مفصل شده است، به گوش داخلی منتقل میگردد. این چهار استخوان بر حسب شکلی که دارند شامل چکشی ، سندانی ، عدسی و رکابی است. وظیفه آنها کم کردن دامنه ارتعاشات و در نتیجه افزایش تغییرات فشار است.
گوش داخلی : گوش داخلی امواج منتقل شده از گوش میانی را دریافت و آن را به امواج شنوایی تبدیل میکند. گوش داخلی اصلیترین قسمت گوش است و از چندین قسمت تشکیل شده است.
مجاری نیم حلقوی : در ساختمان گوش سه مجرای نیم حلقوی واقع شده است که برای حفظ تعادل بدن در فضا بکار میرود و در امر شنیدن تاثیر ندارد.
کیسه اوتریکول و ساکول : مجاری نیم حلقوی بالای کیسهای بنام اوتریکول قرار گرفتهاند (Utricule) ، که بوسیله مجرایی به یک کیسه کوچکتر مرسوم به ساکول (Saccule) وصل میشود.
شروع پیدایش حس شنوایی : یک سر میله روی غشا بازیلر تکیه داشته و سر دیگر آن آزاد است. لذا هر میله میتواند در داخل آندولنف (مایع مجرای حلزونی) حرکت آزاد داشته باشد. روی دو طرف تونل کورتی سلولهای مژهدار شنوایی قرار دارند که انشعابات نهایی عصب شنوایی به آنها منتهی میگردد، و میتوان شروع حس شنوایی را از این ناحیه دانست.
حس تعادل : توانایی ایستادن صاف و راه رفتن بدون آنکه بیفتیم به حس تعادل ما بستگی دارد. ساختمانهایی در گوش داخلی مثل دستگاه وسیتبولار (دهلیزی) شناخته شدهاند که با تعیین وضعیت و حرکت سر در ایجاد تعادل نقش دارند. دستگاه وستیبولار از سه مجرای نیم دایره و دو دهلیز ساخته شده است. حرکت سر بوسیله سلولهای مویی در ساختمانهایی در مجاری نیم دایره که کریستا (cristae) نامیده میشوند و دو ساختمان در دهلیز که ماکولا (maculae) نامیده میشوند تشخیص داده میشود. حرکات چرخشی سر بوسیله کریستا که در مجاری نیم دایره قرار دارند تشخیص داده میشوند. بنابراین حرکت سر در هر جهتی بوسیله حداقل یک مجرا تشخیص داده میشود. این اطلاعات باعث حفظ تعادل و ثبات بینایی هنگام حرکت سر میشود.
نواحی حرکتی قشر مخ : سه ناحیه حرکتى در قشر مغز, روى کنترل حرکتى اثر می گذراند که عبارتند از: ناحیه حرکتى اولیه، ناحیه پیش حرکتى(ناحیه حرکتى ثانویه) و ناحیه حرکتى تکمیلى (SMA)
ناحیه حرکتى اولیه : تحریک قشر حرکتى اولیه عمدتا موجب انقباض عضلات اسکلتى طرف مقابل می شود. ارتباط نقطه به نقطه بین مناطق بدن و قشر اولیه اى که آن را کنترل می کند وجود دارد که به آن سازمان بندى Somatotopic می گویند. شکل بدن روى قشر حرکتى اولیه به صورت انسان وارونه اى که همونکولوس حرکتى نامیده می شود،می باشد که در آن سر در بالاى شیار سیلویوس و ناحیه ران و کفل در جلوى شیار رولاندو تصویر می شود.
ناحیه پیش حرکتى : این ناحیه در قدام ناحیه حرکتى اولیه قرار گرفته و معادل ناحیه 6 برودمن است به جزء اینکه سلولهاى درشت Betz در آن وجود ندارد. رشته هاى وابران از آن به قشر حرکتى اولیه و سایر قسمت هاى ساختمان هاى زیر قشرى می روند. فیبرهاى ناحیه پیش حرکتى عمدتا مربوط به کنترل حرکات مهارتى هستند، یعنى این فیبرها ناحیه حرکتى اولیه را کنترل می کنند.
ناحیه حرکتى تکمیلى : ناحیه حرکتى تکمیلى(SMA)در طرف داخلى نیمکره هاى مخ در ناحیه 6 قرار گرفته است. تحریک الکتریکى در این ناحیه برخلاف ناحیه حرکتى اولیه موجب انقباض عضلانى در دو طرف بدن می شود. ضایعات یک طرفه منجر به اختلال شدید فعالیت حرکتى خود به خودى (غیرارادى) و عمدتا در طرف مقابل، اختلال در سهولت تکلم و هماهنگى دستها می شود. ضایعات دو طرفه موجب آکینزى و موتیسم (از دست دادن تکلم) طویل المدت می گردند.
از نظر علمی حافظه را میتوان به دو بخش «حافظه بلند مدت و حافظه کوتاه مدت تقسیم نمود. در موقعیتهایی که نگهداری و ذخیره سازی مطالب برای چند ثانیه مطرح است،(اغلب کمتر از ۳۰ ثانیه) در مقایسه باموقعیتهایی که مستلزم نگهداری مطالب برای مدت طولانی تری است،(از چند دقیقه تا چندین سال) نوع حافظه فرق میکند. گفته میشود موقعیتهای نخست با حافظه کوتاه مدت و موقعیتهای دوم با حافظه بلند مدت مرتبط میشود.
حافظه حسی : حافظه حسی توانایی ضبط درک احساس از طریق حواس میباشد. خاطرات حسی به عنوان ذخیره گاهی از محرکهای حسی عمل میکنند. یک یادبود حسی یک کپی برابر اصل از آنچه دیده یا شنیده میشود را اندوخته میکند: حافظه بینایی برای حس بینایی، حافظه شنوایی برای شنوایی و حافظه تماسی برای حس بساوایی بهره گیری میشود. اطلاعات از حافظه حسی به حافظه کوتاه مدت منتقل میشود. محققان بر این باورند که حافظه حسی تنها ۲۰۰–۵۰۰ میلی ثانیه دوام دارد و گنجایش نامحدودی دارد. اینکه چه اطلاعاتی از حافظه حسی به کوتاه مدت منتقل میشوند، بدست فرایند توجه انتخابی تعیین میگردد.
عصب محیطی : دستگاه عصبی پیرامونی یا سامانهٔ عصبی محیطی (PNS) بخشی از دستگاه عصبی است که خارج از مغز و نخاع قرار دارد. دستگاه عصبی پیرامونی به دو بخش سامانه عصبی خودگردان (خودمختار) و سامانه عصبی سوماتیک (ارادی) تقسیم میشود. دستگاه عصبی پیرامونی دربرگیرنده ۱۲ جفت عصب مغزی و ۳۱ جفت عصب نخاعی و گرههای عصبی متعدد است. دستگاه عصبی پیرامونی شبکه گستردهای از رشتههای عصبی نخاعی و مغزی است که به مغز و نخاع متصل میباشند. این دستگاه دربرگیرنده سامانه عصبی پیکری (سوماتیک)، سامانه عصبی خودگردان و گیرندههای حسی است که به پردازش تغییرات پیرامون درونی و بیگانه کمک میکنند. این اطلاعات از طریق رشتههای عصبی حسی درونی به رشتههای عصبی مرکزی گسیل میشود. سامانه عصبی خودگردان (رشتههای عصبی خودمختار سمپاتیک، پاراسمپاتیک و احشایی) کنترل غیرارادی اندامهای درونی، رگها، ماهیچههای قلبی و ماهیچههای صاف را بر دوش دارند. رشتههای عصبی سوماتیک (پیکری) حس و حرکت ارادی پوست، استخوانها، مفصلها و ماهیچههای استخوانی را بر عهده دارند. دستگاه عصبی پیرامونی مسیر ارتباطی بین دستگاه عصبی مرکزی و بقیه بدن میباشد که با تحریکات عصبی فعالیتهای بدن را تنظیم میکند.
عصب بویایی : اولین زوج از میان دوازده زوج عصب مغزیاست.این عصب جزیی از دستگاه بویاییاست.عصب بویایی فاقد هسته بوده و مسیر کوتاهی در دستگاه عصبی مرکزی دارد.عصب بویایی همانند عصب بینایی و برخلاف سایر اعصاب مغزی، جزو دستگاه عصبی مرکزی محسوب می شود.گیرندههای حسی بویایی در غشاء مخاط بویایی که یک ناحیه اختصاصی به وسعت 5/2 سانتی متردر هر غشاء مخاط بینی است، قرار دارند. این گیرندهها به رایحههای مختلف، پاسخهای گوناگون می دهند. پیامهای بویایی برخلاف اطلاعات حسی دیگر از تالاموس عبور نمیکنند.
عصب بینایی : دومین زوج از اعصاب مغزی است. از دیدگاه بافت شناسی، لایه هشتم شبکیه معادل لایه سلولهای گانگلیون است. لایه سلولهای گانگلیونی، حاوی جسم سلولی سلولهای گانگلیونی است.آکسون این سلولها که در لایه نهم شبکیه قرار دارند، عصب بینایی یا عصب اپتیک را میسارند.
عصب حرکتی چشمی :زوج سوم از اعصاب مغزی که فقط حرکتی است.این عصب به بسیاری از عضلات چشم عصب دهی می کند. رشتههای پاراسمپاتیکی جهت تنگ کردن مردمک نیز ازطریق عصب سوم مغز انتقال می یابد.سومین عصب مغزی دو هسته در مغز میانی دارد: هسته حرکتی چشمی، جهت عضلات چشم و هسته ادینگر-وستفال جهت انقباض مردمک
عصب سهقُلو : عصب پنجم جمجمهای یا عصب سه شاخه : یک عصب مغزی با ریشههای حسی و حرکتی است که زوج پنجم مغزی را تشکیل میدهد. این عصب دارای چهار هسته بوده که در اعمال حسی یا حرکتی شرکت میکنند. ماهیچههای مربوط به جویدن از طریق زوج پنجم عصب دهی میگردند. عصب سه شاخه، حس پوست صورت و دندانها را ایجاد میکند. اطلاعات حسی رسیده از صورت و بدن توسط گذرگاههای موازی در دستگاه عصبی مرکزی پردازش میشود.عصب سهقلو بهعنوان یک ریشه عصبی حرکتی و حسی از رویه جانبی پل مغزی بیرون میآید، سپس غدهمانند میشود و بهصورت گره درمیآید، این گره عصبی را عقده (گانگلیون) سهقلو مینامند. از این گره سه شاخه عصبی بهنامهای عصب چشمی (افتالمیک)، عصب آروارهای پایینی (ماندیبولار)، عصب آروارهای بالایی (ماگزیلار) خارج میشود و به صورت، دندانها، دهان، حفره بینی، ماهیچههای جوشی عصب میدهد.
عصب چهرهای یا صورت : هفتمین زوج از میان اعصاب مغزی بوده که یک عصب محیطی مختلط(حسی-حرکتی-ترشحی)محسوب میشود. عصب چهرهای، یک شاخه حرکتی بزرگ و شاخه حسی کوچکتر دارد .این عصب نسبت به اعصاب مغزی دیگر، بیشتر دچار آسیب میگردد.فلج بل(فلج اعصاب صورت) به علت آسیب عصب هفتم ایجاد میشود.
عصب زبانی حلقی : این عصب، زوج نهم از میان دوازده جفت عصب مغزی بوده که دارای اعمال حسی و حرکتی است.عصب نهم ازنظر حسی، یک سوم پشتی زبان، مخاط حلق، شیپور استاش، لوزهها و پرده صماخرا عصب دهی می کند.فیبرهای حرکتی از این عصب مغزی به نواحی کام نرم و گلو فرستاده می شود. هستههای زوج نهم در پیاز نخاع قرار دارند که عبارتنداز: هسته راه منزوی(جهت حس چشایی و عمومی) , هسته آمبیگوس, هسته سالیواتوری تحتانی. عصب زبانی حلقی همانند عصب حرکتی چشمی(زوج سوم)، عصب چهره ای(زوج هفتم) و عصب واگ(زوج دهم( حاوی فیبرهای پاراسمپاتیک است. فیبرهای پاراسمپاتیک زوج نهم به غده بناگوشی می روند.
عصب زیرزبانی :این عصب، زوج دوازده مغزی است که فقط عملکرد حرکتی دارد.عصب زیرزبانی از هسته هیپوگلوسال در پیاز نخاع مبدا می گیرد و عضلات داخلی و خارجی زبان را عصب رسانی می کند.
عصب واگیا واگوس(پنوموگاستریک) : طولانی ترین عصب مغزی و دهمین زوج اعصاب مغزی از ۱۲ جفت عصب مغز است که در بلعیدن غذا، صحبت کردن، فعالیتهای پاراسمپاتیک و هاضمه نقش دارد. این عصب مانند بیشتر اعصاب مغزی از ساقه مغزآغاز میشود و به شاخههای متعددی تقسیم میشود که عصب دهی اغلب عضلات حلق و حنجره، مری، معده و پاراسمپاتیک قلب، ریه، کبد، طحال و... را انجام می دهد. عصب شماره ۱۰ اطلاعات حسی درونی را از شکم و سینه دریافت میکند. در گذشته واگوتومی(قطع شاخههای انتهایی عصب واگ) یکی از روشهای درمان زخم پپتیک مقاوم به درمان بود.
سامانه عصبی خودگردان یا اتونوم : در برگیرنده آن دسته از نورونهای حرکتی است که فعالیت ماهیچههای صاف، تراوش غدهها، تپش قلب و روی هم رفته کنش اندامهای درونی را ساماندهی میکنند. این سامانه بطور کلی غیرارادی بوده و بر اندام درونی بدن تاثیر میگذارد. سامانه عصبی خودگردان از شمار فراوانی گرههای عصبی خودکار و دو نورون حرکتی در هر زنجیره به نام نورونهای پیش گرهای و پس گرهای تشکیل شدهاست. نورونهای پیش گرهای، نورونهایی هستند که جسم سلولی آنها در دستگاه عصبی مرکزی قرار گرفته و آکسون آنها برای سیناپس با نورون بعدی تا گره عصبی ادامه یافتهاست. نورونهای پس گرهای، نورونهایی هستند که جسم سلولی آنها در گرهاست و آکسون آنها تا اندام واکنش دهنده، ادامه یافته و پایانه عصبی را تشکیل دادهاست. در نورون پیش گرهای و پس گرهای در محل گره با یکدیگر سیناپس مییابند. رشتههای عصبی حرکتی سامانه عصبی خودگردان از دو بخش رشتههای عصبی پاراسمپاتیک و رشتههای عصبی سمپاتیک تشکیل شدهاست.
طناب نخاعی، طناب سفید رنگی به طول تقریباً ۴۵ سانتی متر است که از سوراخ پس سری (Foramen magnum) تا سطح نخستین یا دومین مهره کمری امتداد مییابد. سوراخ پس سری، سوراخی است بزرگ در استخوان پشت سری که مغز و نخاع در آن جا به یکدیگر متصل میشوند.طناب نخاعی به نام نخاع شوکی نیز خوانده میشود. از برجستگی کمری به پایین نخاع شوکی باریک شده و ناحیه مخروط انتهایی که دربرگیرنده بخشهای خاجی طناب نخاعی است ایجاد میگردد. مخروط انتهایی ، پایینترین ناحیه تنه نخاع است.
عصبهای نخاعی : تعداد اعصاب
نخاعی ۳۱ جفت است که از طناب نخاع منشعب میگردند که عبارتند از:
• اعصاب گردنی هشت زوج
• اعصاب سینهای دوازده زوج
• پنج زوج کمری
• پنج زوج خاجی
• یک زوج دنبالچهای
ریشههای مربوط به اعصاب کمری و خاجی مسیری طولانی دارند و چون نحوه خروج
آنها از نخاع به شکل دم اسب است، این ناحیه دم اسب نامیده میشود.
اعمال طناب نخاعی یا نخاع : طناب نخاعی قسمتی از دستگاه عصبی مرکزی است که در اعمال حسی و حرکتی نقش دارد. درک محرکهای حسی محیطی همچون گرما، سرما، فشار و... ازطریق انتقال این پیامها از ریشه حسی نخاع به مراکز بالاتر ادراکی در مغز صورت میگیرد. ازجمله اعمال مهم نخاع شوکی نقشی است که در عمل حرکتی دارد. پیامهای حسی از مسیر ریشه حسی وارد نخاع میشوند. ورودیهای حسی با محرک قوی میتواند یک پاسخ رفلکسی حتی در سطح نخاعی ایجاد کند. یک تحریک دردناک(مثلاً یک شی نوک تیز یا بسیار گرم)باعث یک پاسخ حرکتی به صورت دورکردن اندام از محرک آسیب رسان میگردد. پاسخ حرکتی از مسیر ریشه حرکتی عصب نخاعی صورت میگیرد. هر نوع آسیب به مسیرهای عصبی حسی یا حرکتی در خارج از طناب نخاعی و یا در خود تنه نخاع باعث اختلال در عملکرد حسی یا حرکتی میگردد. این اختلال با توجه به نوع و میزان آسیب از یک ضعف حسی-حرکتی تا عدم ادراک حس و فلج اندام متغیر است.
سیستم عصبی (دستگاه اعصاب) از دو دسته از سلول ها تشکیل شده است سلول های تحریک پذیر یا نورون ها و سلول های تحریک ناپذیر شامل نوروگلی ها و اپاندیم ها ، تعداد نورون ها در مغز انسان حدود 100 بیلیون (میلیارد) است و تعداد نوروگلی ها چندین برابر تعداد نورون ها است.
ساختمان نورون ها : نورون مانند هر دستگاه دیگر در بدن، دارای بدنه اصلی و هسته هستند .هر سلول عصبی، دارای یک بخش مرکزی و درشت به نام جسم سلولی(soma) و تعدادی زوائد سیتوپلاسمی است که در منطقه ای به نام (( سیناپس)) پیامی را از نورونی به نورون دیگر منتقل می کند. این زایده ها دو نوع هستند :
آکسون ها ، که پیام عصبی را از جسم سلولی خود دور می کند. طول یک آکسون ممکن است کوتاه یا بلند باشد (مثلا می تواند از چند میکرون تا یک متر متغیر باشد). گاهی شاخه یا شاخه هایی از یک آکسون به عنوان شاخه های جانبی (کولترال) خارج می شوند (مثلا در نورون های هرمی قشر مغز).
دندریت یا دندریت ها ، سیگنال عصبی را به طرف جسم سلولی هدایت می کند .این زوائد اصولا کوتاه هستند ولی گاهی بلند بوده که در این موارد ازلحاظ ساختمانی شبیه آکسون می باشند. هر نورون، میتواند دارای یک یا چند دندریت باشد، اما فقط میتواند یک آکسون داشته باشد
نورونها از نظر طرز خارج شدن تارهای عصبی از جسم سلولی به سه گروه تک قطبی ، دوقطبی و چند قطبی تقسیم می شوند.
نورونهای تک قطبی : در این نورون ها آکسون و دندریت ها از یک ناحیه و زائده ی جسم سلولی خارج می شوند. نورون های تک قطبی دارای یک زائده و برآمدگی از جسم سلولی می باشند. با این حال ، آن تک زائده ی خیلی کوتاه به زوائد طویل تر تقسیم می شود(یک دندریت به اضافه یک آکسون). نورون های تک قطبی شامل نورون های حسی هستند که تکانه های عصبی را به سیستم عصبی مرکزی هدایت می کنند. اغلب نورونهای بی مهرگان نیزتک قطبی هستند.
ورون های دوقطبی : در این نورون ها ، آکسون از یک ناحیه و دندریت ها از ناحیه دیگر جسم سلولی بیرون می آیند. گیرنده های بویایی که در مخاط زرد بینی قرار دارند و برخی نورون های شبکیه چشم از این نوع هستند.
نورونهای چند قطبی : تعداد این نورون ها از دو نوع قبلی بیشتر است. در این نورون ها آکسون از یک ناحیه و دندریت ها از چند ناحیه دیگر جسم سلولی خارج می شوند. در این نورون ها تشخیص آکسون از دندریت ها بسیار ساده است. نورون های چندقطبی دارای چند زائده هستند که از جسم سلولی امتداد می یابند ، دندریت های بسیار به علاوه یک آکسون منفرد. این نورون ها یا حرکتی هستند(تکانه های عصبی را حمل می کنند که موجب فعالیت از قبیل انقباض عضلات خواهند شد) یا مشارکتی هستند(که تکانه ها را حمل کرده و اجازه ارتباط بین نورون های درون سیستم عصبی مرکزی را می دهد). نورونهای حرکتی شاخ پیشین نخاخ ، نورونهای پورکنژ مخچه و نورونهای هرمی شکل قشر مخ همگی از نوع چندقطبی ولی با شکل های متفاوت هستند.
شایعترین نوروپاتی به دام افتادن عصب میباشد که در نتیجه فشردگی عصب میانی در ناحیه مچ دست ایجاد میشود. عصب مدین (عصب میانی) در ناحیه مچ دست از زیر بافت همبندی مچ دست(لیگامان عرضی مچ یا فلکسور رتیناکولوم )و از روی استخوانهای مچ عبور میکنند، اگر به هر دلیلی این فضا تنگ شده باشد به این عصب فشار وارد شده و اختلالات حسی و حرکتی در انگشتان دست بروز می کند که به این بیماری سندرم کارپال تونل گفته می شود. در این فضا (تونل کارپال) هشت تاندون سطحی و عمقی دست و تاندون بلند شست به همراه عصب مدین عبور می کنند . هر عاملی که باعث کاهش اندازه تونل یا افزایش حجم بافتهای داخل تونل شود علائم بیماری را ایجاد میکند. شیوع این بیماری در خانمهای خانه دار میانسال، کاربران کامپیوتر، نجاران، تصویرگران، کارگران، قصابها و مکانیکهای خودرو و رانندگان ماشینهای سنگین بیشتر است .
دیستروفی عضلانی ، یک بیماری مادرزادی و ژنتیکی است که در آن ماهیچههای بدن، به تدریج ضعیف و ضعیفتر میشوند و از کار میافتند. عضلات بدن انسان به انواع مختلفی از پروتئینها احتیاج دارند تا سالم بمانند. وقتی کلمهی پروتئین به گوشِ ما میخورد، احتمالاً اولین چیزی که به ذهن میرسد اسم چند تا غذا است، زیرا غذاهایی مانند گوشت و لوبیا پروتئین دارند. اما ما درباره نوع دیگری از پروتئین ها حرف میزنیم، پروتئینی که خود بدن میسازد و این مسئولیت ژنها است که به بدن بگویند چگونه این پروتئینها را بسازد. در کسانی که بیماری دیستروفی عضلانی دارند، این ژنها اطلاعات اشتباه به بدن میدهند و یا بعضی از اطلاعات خیلی مهم را نادیده میگیرند. اینطوری میشود که بدن نمیتواند این پروتئینها را درست و حسابی بسازد. بدون این پروتئینها، ماهیچههای بدن آسیبپذیر شده و روزبهروز ضعیفتر میشوند. وقتی که این اتفاق میافتد، بدن شخصی که به بیماری دیستروفی عضلانی مبتلا شده برای انجام کارهایش با مشکلات زیادی روبهرو میشود.
میاستنی گراویس یا ضعف وخیم عضلانی، با نماد MG در نورولوژی نوعی فلج ماهیچهای است که علت آن فعالیت ایمنی بر ضد پروتئینهای گیرندهٔ استیل کولین در سیناپس عصبی-عضلانی است. این بیماری مخصوص صفحات انتهایی عضلات مخطط است که بیشتر زنان را گرفتار میکند. ماکزیمم شیوع آن در دهههای سوم یا چهارم زندگی است، ولی امکان دارد در هر دورهای از زندگی، از بچگی تا پیری دیده شود، البته در افراد مسن مرد و زن به یک اندازه مبتلا میشوند. نشانهٔ میاستنی گراویس ضعف ماهیچهای است که هنگام فعالیت افزایش مییابد و در دوره استراحت کاهش پیدا میکند: کنترل چشمها، حرکت پلکها، حالت چهره، جویدن، صحبت کردن و قورت دادن اغلب دچار اختلال میشوند؛ همچنین ماهیچههای تنفسی و ماهیچههای بخشهای زیرین بدن هم ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند اگرچه میاستنی گراویس میتواند بر هر ماهیچه ارادی تاثیر بگذارد اما بیشترین اختلال را بر ماهیچههایی که چشم را کنترل میکنند، عمل بلع، حرکت پلکها و حالت صورت وارد میکند.
تاندون آشیل، عضلات پشت ساق را به پاشنه متصل میکند. اگر این تاندون بیش از حد کشیده شود پاره میشود. پارگی تاندون آشیل میتواند جزئی یا کامل باشد. اگر تاندون پایتان پاره شود شما احساس یک ضربه خوردن یا ترکیدن و تیر کشیدن پشت مچ پا و ساق پا میکنید که درست راه رفتن را غیر ممکن میکند این حس مثل این است که پایتان به شدت لگد شده یا حتی تیر خوردهاید. جراحی معمولاً بهترین راه درمان پارگی تاندون است.
دو نوع التهاب تاندون آرنج دست را تحت تاثیر قرار می دهند: بیماری آرنج تنیس بازان و بیماری آرنج گلف بازان. هر دو بیماری از آسیب دیدگی های شایع ناشی از استفاده بیش از حد هستند که در بین ورزشکارانی که ورزش های راکتی انجام می دهند، وجود دارد. بیماری آرنج تنیس بازان باعث درد در ناحیه خارجی مفصل آرنج می شود. این بیماری احتمالا 40 تا 50 درصد از ورزش کاران بزرگسالی را که ورزش های راکتی انجام می دهند، تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری همچنین با هر نوع فعالیتی مثل چیدن علف هرز، استفاده از پیچ گوشتی یا حتی حمل کیف که شامل چرخش و خم شدن مکرر مچ دست است، ایجاد می شود. بیماری آرنج گلف بازان باعث درد در ناحیه داخلی بازو می شود. این بیماری نسبت به بیماری آرنج تنیس بازان کمتر شایع است و برخلاف نام آن، بیشتر مرتبط با شغلی است که مستلزم حرکات مکرر آرنج ( برای مثال کارهای ساختماتی) است تا ورزش. در حین ورزش، در هنگام چرخاندن مکرر چوب گلف یا پرتاب کردن توپ بیس بال اتفاق می افتد.
اِلتِهاب یا بَراَفروختگی پاسخ حفاظی بافت در برابر آسیب واردشده یا تخریب یاختهها است. التهاب نوعی پاسخ موضعی بدن است که به دنبال خراش، بریدگی، سوختگی و یا هر نوع آسیب بافتی دیگر بروز میکند و باعث تورم، قرمزی، گرمی، و خارش محل آسیب دیده میشود. التهاب یک پاسخ فیزیولوژیک به محرکهای گوناگون مانند عفونت و زخمهای بافتی است که به سرعت ایجاد شده و پایان مییابد. برانگیزانندههای التهاب میتوانند میکروبیولوژیکی (باکتری، ویروس، قارچ) باشند یا شیمیایی (مواد حساسیتزا و غیره) یا جسمانی (گرما، پرتوهای یونساز، پرتوهای فرابنفش و غیره). التهابها همچنین ممکن است در پی واکنشهای خودایمن بدن از حمله در رماتیسم پدید بیایند. بدن میکوشد از طریق التهاب عوامل آسیبزننده را برطرف کند و آسیب را ترمیم نماید.
تاندونیت یعنی التهاب تاندون که همراه با پارگیهای میکروسکوپی است. این ضایعه بیانگر یک پاسخ التهابی در داخل تاندون، بدون التهاب لایه خارجی (یعنی پاراتنون) آن است. استفاده بیش از حد از عضلات، مهمترین عامل تاندونیت محسوب میشود. درگیری تاندون ماهیچههای مفصل شانه با تشخیص تاندونیت، شیوع بالایی دارد. التهاب غلاف تاندون به دلیل کشیدگی زیاد و یا حرکات تکراری رخ می دهد. محلهای شایع عبارتند از: شانه ، آرنج ، تاندون آشیل یا عضله دوقلو پشت ساق پا.
پارگی عضله به دنبال دو مکانیسم و نیرو انجام میشود ابتدا نیرویی که ناشی از کشش بیش از حد عضله میباشد و این نیرو از قدرت و ظرفیت عضله در مقابل کشش بیشتر است . از این نیرو تحت عنوان کشش یاد میکنیم. و نیروی دیگری که باعث پارگی عضله میشود نیروی تراکمی(فشاری) نامیده میشود. که به دنبال یک ضربة مستقیم با قدرت زیاد عضله حایل بین نیرو و تکیهگاهی قرار گرفته و نیرو باعث پارگی در الیاف عضلانی میشود. به زبان ساده پارگی نوع اول به دنبال کشش بیش از حد و پارگی نوع دوم در اثر ضربه ایجاد میشود.
حرکت زمانی ایجاد می شود که پیام های ارسالی از دستگاه عصبی باعث انقباض عضله شوند حرکت آگاهانه بدن به وسیله عمل متقابل عضلات اسکلتی، استخوان ها و مفاصل صورت می پذیرد. بیشتر عضلات یک استخوان را به استخوان دیگر مرتبط می کنندو از یک مفص عبور می کنند. وقتی یک عضله منقبض می شود، استخوان ها را می کشد و به حرکت درمی آورد. بیاری از عضلات، به صورت جفتی هستند، به طوری که در هر سمت یک مفصل یک عضله قرار می گیرد و حرکات مخالف را ایجاد می کند. برای مثال، در بازو، عضله سه سر با انقباض خود بازو را صاف می کند و عضله دو سر با انقباض خود باعث تا شدن بازو می شود.
دستگاه ماهیچهای از ماهیچهها تشکیل میشود. ماهیچهها برای حرکت بدن استفاده میشوند. ماهیچهها انرژی شیمیایی مواد غذایی را به انرژی مکانیکی تبدیل میکنند، حرکت بدن از انقباض و انبساط ماهیچهها حاصل میشود. ماهیچهها به نسبت شکل و اندازهای که دارند تقسیم بندی میشوند، در بدن سه نوع ماهیچه وجود دارد: • ماهیچههای اسکلتی (مخطط) که در افراد معمولی حدود ۴۰٪ وزن بدن را تشکیل میدهد. • ماهیچههای صاف مانند ماهیچههای خودکار دیواره رگها، روده و معده که حدود ۱۰٪ از بدن را تشکیل میدهد. • ماهیچههای قلب ماهیچه قلب مخطط است ولی غیرارادی است.
ماهیچههای اسکلتی یا مخطّط گروهی از عضلات بدن هستند که اصطلاحاً حرکات ارادی را انجام میدهند. ماهیچههای اسکلتی از هزاران تار ماهیچهای انقباضپذیر تشکیل شدهاست که بصورت موازی در کنار یکدیگر قرار گرفته و توسط غلافی از بافت همبند احاطه شدهاست. این عضلات حدود دو سوم وزن بدن را تشکیل می دهند.
مکانیسم انقباض ، شرط اصلی برای ایجاد انقباض اتصال اکتین با میوزین است. در عضله در حال استراحت میوزین نمی تواند به اکتین متصل شود چون محل های اتصال با سرهای میوزین روی مولکول اکتین بوسیله مجموعه تروپونین- تروموپومیوزین روی فیلامنت اکتین پوشیده شده اند.
اهرم های بدن انسان ، اهرم یک میله صلب است که حول یک نقطه معین گردش میکند. این نقطه تکیهگاه نامیده میشود. اهرم وزنهای را که بار نامیده میشود، با استفاده از نیرویی به نام "نیروی محرک" ، به حرکت درمیآورد. سه نوع اهرم اصلی وجود دارد- و بدن مثالهایی از هر سه نوع را دارد - در بدن اهرم، یک استخوان است؛ نیرو توسط یک ماهیچه اعمال میشود و بار بخشی از بدن است که استخوان آنرا حمل مینماید. بخشهای مختلف بدن خود را حرکت دهید و ببینید آیا میتوانید تشخیص دهید چه نوع اهرمی درگیر است.
اهرم مرتبه اول ، تکیهگاه بین بازو و نیرو قرار دارد. مفصل گردن که در هنگام حرکت جمجمه به بالا و پایین، توسط ماهیچههای گردن کشیده میشود، مثالی از این نوع اهرم است.
اهرم مرتبه دوم ، امکان دیگری که برای قرار گیری بار وجود دارد، بین تکیهگاه و نیروست. این وضعیت وقتی شما روی نوک انگشتان خود ایستادهاید، اتفاق میافتد.
هرم مرتبه سه ، در این نوع اهرم، نیرو در وسط یا بین تکیهگاه و بار قرار دارد. این وضعیت در مفصل آرنج در بازو اتفاق میافتد.
دوک عضلانی یا ماهیچه ای ، بخشی در داخل ماهیچهٔ اسکلتی است که حاوی کپسولی از بافت همبند بوده و هر یک از آنها در ساختمان خود دارای دو الی ده فیبر ماهیچهای کوچک و نازک هستند. به فیبرهای خارج دوک ماهیچهای، فیبرهای خارج دوکی گفته میشود و فیبرهای دوک ماهیچهای را، فیبرهای داخل دوکی میگویند. تعداد دوکهای ماهیچهای در انواع ماهیچههای بدن متفاوت است. در برخی از ماهیچهها ممکن است تعداد آنها به چند صد عدد برسد. طول دوکهای ماهیچهای کم بوده(مثلاً یک سانتی متر یا کمتر)، بنابراین فیبرهای دوک ماهیچهای برخلاف فیبرهای ماهیچه اسکلتی(فیبرهای خارج دوکی) کوچک هستند. هر دوک ماهیچهای در دو ناحیه انتهایی نوک تیز بوده و به اپی میوزیوم فیبرهای خارج دوکی (ماهیچه اسکلتی)اتصال دارند. دوکهای ماهیچهای که در داخل ماهیچه پخش میشوند، پیامهایی را به دستگاه عصبی انتقال میدهند که مربوط به تغییرات طول ماهیچه و میزان سرعت این تغییرات است. هر دوک ماهیچهای همانند اندام وتری گلژی[۳] حاوی گیرندههای کششی ماهیچهای هستند که فیبرهای حسی آنها نقش مهمی در عمل کنترل حرکتی دارند.
همانطور که می دانید استخوان های سر و صورت ثابت هستند. به استثنای یک قطعه استخوان فک اسفل.بنابراین عضلات موجود در سر و صورت عمدتا" روی استخوان ها متصل نیستند و ارتباط و اتصال آن ها بیشتر روی پوست سر و صورت است و به همین دلیل انسان قادر به حرکت دادن قسمت های مختلف پوست خود در این ناحیه می باشد. این مسئله در حالت های مختلف روانی مثل خنده و گریه و باعث تغییرات مختلف ظاهری در صورت انسان است.
عضله چانه ای ، الیاف این عضله بصورت کوتاه و با رشته های اندک از سطح قدامی چانه شروع می شود و به پوست همین ناحیه خاتمه می یابد. عمل این عضله گود کردن پوست چانه است که در بعضی از افراد به خوبی دیده می شود.
عضلات حالتدهنده صورت ، آن دسته از عضلاتی هستند که تمام تغییرات چهره یک فرد, اعم از حالات مختلف احساسی و روانی از قبیل خشم، شادی، اخم، دقت، تعجب و تفکر را نشان میدهند. این عضلات که تحت تأثیر الیاف حرکتی عصب فاسیال عمل می نمایند عبارتند از:
عضله ریزوریوس : الیاف این عضله بصورت محدود و پراکنده از حاشیه الیاف عضله پلاتیسما در فاسیای غده پاروتید می آمیزد. گفته می شود که انقباض الیاف این عضله می تواند به ایجاد تبسم کمک نماید.
عضله پایین آورنده گوشه لب : الیاف این عضله به حالت مثلثی است که قاعده آن به خط مایل استخوان ماندیبول و رأس آن به گوشه لب منتهی می شود. این عضله در عمل به پائین آوردن گوشه لب کمک میکند.
عضله پایین آورنده لب تحتانی : این عضله نیز از بخش قدامی خط مایل ماندیبول شروع می شود و الیاف آن به لب تحتانی منتهی می شود. عمل این عضله نیز کمک به پایین آوردن لب تحتانی است.
عضله چانه ای : الیاف این عضله بصورت کوتاه و با رشته های اندک از سطح قدامی چانه شروع می شود و به پوست همین ناحیه خاتمه می یابد. عمل این عضله گود کردن پوست چانه است که در بعضی از افراد به خوبی دیده می شود.
عضله زیگوماتیک ماژور : این عضله از سطح خارجی استخوان گونه به گوشه لب منتهی می شود و در عمل گوشه لب را به سمت خارج و بالا متمایل می نماید.
عضله ژیگوماتیک مینور : این عضله نیز از سطح خارجی استخوان گونه به لب فوقانی منتهی می شود و در عمل لب فوقانی را به سمت بالا و خارج هدایت می کند.
عضله بالا برنده لب فوقانی : این عضله نیز از زیر کناره کاسه چشمی تحتانی شروع می شود و در لب فوقانی خاتمه می یابد و به بالا بردن لب فوقانی کمک می کند.
عضله بالا برنده گوشه لب : عضله کوتاهی است که در عمق عضلات این ناحیه قرار دارد و از حفره کانین در استخوان ماکزیلا شروع می شود و به گوشه ختم می شود. این عضله در عمل به بالا کشیدن گوشه لب کمک میکند.
عضله پیشانی پس سر : این عضله بخشی از پوشش های تشکیل دهتده کاسه سر است و همانطور که از نام آن پیداست دارای دو بطن عضلانی در ناحیه پیشانی و پس سر است و بخشمیانی آن حالت آپونوروتیک دارد. این عضله با انقباض خود می تواند پوست پیشانی را جابجا نماید.
عضلات اخم و دقت : این عضلات به صورت الیاف ظریفی در ناحیه ریشه بینی و پوست بین دو ابرو پراکنده اند و با منقبض شدن حرکات همنام خود را ایجاد می نمایند.
عضله پلاتیسما : این عضله همانطور که در ناحیه گردن توضیح داده شد در زیر پوست از محدوده فک پایین شروع میشود و سپس در ضخامت فاسیای سطحی گردن تا ناحیه سینه امتداد می یابد. عصب حرکتی این عضله از شاخه سرویکال عصب فاسیال تأمین می شود. این عضله در عمل بطور ضعیف به باز کردن دهان کمک می کند و در صورتیکه فک ها بهم فشرده و این عضله منقبض گردد می تواند به بالا کشیدن پوست گردن و سینه کمک نماید. وضعیت این عضله در افراد مختلف می تواند متفاوت باشد به این معنی که بصورت یک ورقه عضلانی کاملا منسجم جلوه کند یا اینکه الیاف آن بسیار ضعیف و در ضخامت فاسیا پراکنده باشند و یا اینکه اصلا وجود نداشته باشد.
عضله بالا برنده لب فوقانی و بال بینی : این عضله از زایده فرونتال استخوان ماگزیلا شروع می شود و به لب فوقانی وپره بینی ختم میشود. بنا بر این در هنگام انقباض لب فوقانی را بالا میبرد و مدخل بینی را باز میکند.
دستگاه ماهیچهای یا سیستم عضلانی یکی از دستگاههای اندامی بدن است که ماهیچههای اسکلتی، صاف، و قلبی را دربر میگیرد. وجود این دستگاه به بدن اجازه جنبش، نگهداری وضعیت، و گردش خون در سراسر بدن را میدهد. در بدن انسان حدودا ۶۳۹ ماهیچه اسکلتی وجود دارد. دستگاه ماهیچهای در مهرهداران توسط دستگاه عصبی کنترل میشود گرچه برخی ماهیچههای (مانند ماهیچههای قلبی) میتوانند کاملا مستقل باشند.
نقرس نوعی بیماری آرتروز است که در نتیجه تجمع بلورهای اسید اوریک در مفاصل ایجاد می شود. اسید اوریک یک ماده زاید و فرعی است که از متابولیسم ماده آلی پورین حاصل می شود. پورین در اغلب غذاها وجود دارد. کنترل غیر نرمال اسید اوریک و بلورین شدن این ترکیب در مفاصل باعث ایجاد آرتروز دردناک، سنگ کلیه، بلوکه شدن لوله های فیلتر کننده کلیه توسط اسید اوریک و نقصان کار کلیه می شود. حمله حاد نقرس با درد شدید در مفصل آغاز می شود که باعث احساس گرمی، تورم، قرمزی و حساسیت مفصل می شود. مفصل کوچک ابتدای شست پا رایج ترین محل برای حمله نقرس است. سایر مفاصل تحت حمله نقرس عبارتند از زانو، قوزک پا، مچ دست، انگشتان دست و آرنج. در بعضی افراد درد و حساسیت به قدری شدید است که حتی کوچکترین تماس باعث ایجاد درد می شود. البته این حمله های دردناک معمولا در طول ساعت روز آرام تر می شود در موارد نادر، حمله دردناک برای هفته ها طول می کشد. افرادی که این بیماری را تجربه کرده اند ، در طول سال ها چندین بار دچار حمله نقرس می شوند.
بیماری بسیار شایعی است که در تمام مناطق جغرافیایی دیده میشود. نام دیگر این بیماری آرتروز است. استئوآرتریت یک بیماری تخریبی در مفصل است. در استئوآرتریت تحلیل غضروف مفصلی و درگیری استخوان زیر غضروفی باعث التهاب بافتهای اطراف میگردد. این عارضه ممکن است هر یک از مفاصل را درگیر سازد ولی شایعترین مفاصل درگیر عبارتند از مفاصل دست، پا، زانو، ران و ستون فقرات. این بیماری بسیار شایع است و در ۲۵٪ ویزیتهای پزشکان عمومی و ۸۰٪ رادیوگرافی افراد بالای ۶۵ سال دیده میشود.
آرتریت یا التهاب می تواند هریک از ساختارهای اساسی درون مفصل شامل: دیواره مفصل، استخوان ها، غضروف، یا بافت های حمایتی را تحت تاثیر قرار دهد. علایم شایع آرتریت شامل درد، خشکی و تورم مفصل است. این شرایط می تواند یک یا تعداد زیادی مفصل را در بدن تحت تاثیر قرار دهد. علل زیادی می توانند آرتریت ایجاد کنند. این علل شامل فرسودگی مرتبط با سن، عفونت ها، صدمات و... هستند.
التهاب غیرعفونی و چسبندگی کپسول مفصلی شانه است که باعث ایجاد درد و محدودیت حرکتی این مفصل میگردد. علت این بیماری مشخص نیست ولی در اکثر مواقع در بیماران دیابتی و نیز همراه سایر بیماریهای شانه دیده میشود. علائم با درد فزاینده شانه و بازو شروع شده و بتدریج افزایش یافته و با سوزش همراه است. حرکات مفصل نیز با شروع دردها محدود میگردد. بالا آوردن اندام فوقانی و بردن دست به پشت مشکل شده و بتدریج سخت تر میشود. معمولا بیماری بتدریج آغاز شده و تشدید مییابد و سه مرحله دارد. مرحله اول مرحله دردناک است و هنوز محدودیت حرکتی شدید نیست. مرحله دوم مرحله یخزدگی است و درد کمتر ولی محدودیت حرکتی بیشتر است و مرحله سوم، مرحله ذوب است که بیماری روی به بهبود میگذارد. هرکدام از مراحل میتواند از یک الی چند ماه طول بکشد. .
راشیتیسم یا نرمی استخوان یا نرماستی یک بیماری مربوط به رشد استخوانها است که در نوزادان و کودکان دیده میشود. در این بیماری استخوانهای کودکان به دلایلی نرم باقی می مانند. این بیماری موجب خمیدگی و رشد ناقص استخوانها و افزایش ریسک شکستن آنها میشود. علت اصلی بیماری راشیتیسم کمبود ویتامین دی است، ولی کمبود کلسیم نیز در آن نقش دارد.
پوکی استخوان به معنی کم شدن تراکم استخوان است که به دنبال آن قدرت استخوان کم شده و شکننده می شود و شکننده شدن احتمال بروز شکستگی در آن را افزایش می دهد. پوکی استخوان معمولا بتدریج پیشرفت می کند و هیچ علامتی از خود بروز نمی دهد تا وقتی که شکستگی بوجود می آید. پوکی استخوان معمولا در ستون مهره، لگن، مچ دست و دنده ها بیشتر دیده می شود. این بیماری در دوران یائسگی زنان بسیار شایع است. همچنین کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامین دی، استعمال دخانیات، پرکاری تیروئید، دیابت، مصرف برخی داروها در طول زمان، عوامل وراثتی و اعتیاد به الکل باعث پوکی استخوان میگردند.
یک دیسک بین مهرهای به صورت صفحهای بین دو جسم مهره در ستون فقرات قرار می گیرد و جذب کننده فشارهایی است که به ستون مهرهها وارد میشود. فتق دیسک بین مهرهای، عارضهای است که بعلت ضربه یا بلندکردن جسم سنگین و یا گاهی خود به خود در ستون فقرات اتفاق میافتد و طی آن آزاد شدن بخش مرکزی دیسک یا هسته دیسک از قسمت محیطی آن باعث فشار برروی ریشههای عصبی و ایجاد علائم بالینی میگردد. نشانه های چنین وضعی شامل درد مبهم، گرفتگی عضلات، سفتی در ناحیه ی بیرون زده، کرختی و ضعف عضلانی می باشد.
درد سیاتیک یا سیاتالژی که گاهی به سادگی سیاتیک نامیده میشود، به مجموعه علایمی گفته میشود که در اثر تحت فشار قرار گرفتن و یا تحریک شدن عصب سیاتیک حاصل میشوند. عصب سیاتیک طولانی ترین عصب بدن انسان است که از ناحیه کمری آغاز و تا انتهای پا امتداد دارد. هرگونه فشار بر روی این عصب میتواند باعث ایجاد درد در تمام طول عصب شود. درد سیاتیک یکی از دلایل شایع درد کمر و پا است.
شکستگی عبارت است از آسیب ساختمان استخوان و به هم خوردن یکپارچگی آن در اثر اعمال ضربات ناگهانی. در اغلب موارد، شکستگی استخوان ها به علت ضربات شدید به استخوان های سالم ایجاد می شوند. هرگاه نیروی اعمال شده بر استخوان ها به حدی باشد که برای استخوان ها قابل تحمل نباشد، شکستگی روی می دهد. در برخی از بیماری های استخوانی همانند پوکی استخوان، ضربات با شدت پایین و حتی با نیروهای طبیعی به راحتی منجر به شکستگی استخوان ها می گردند. شکستگی ممکن است با جابجایی قطعات یا بدون جابجایی همراه باشد و گاهی فقط یک ترک مویی یا کوچک ایجاد می شود. عموما شکستگی های واضح باعث درد و محدودیت حرکات مفصلی می گردند و هرچه شکستگی به مفصل نزدیکتر باشد، دامنه حرکتی مفصل مربوطه بیشتر کاهش می یابد.
استخوان مچ دست و دست ، دست شامل این استخوان ها میباشد: استخوان بازو، استخوانی است دراز و از بالا در حفره کتف مفصل میشود و از پایین با استخوانهای ساعد ارتباط دارد. استخوانهای ساعد شامل زند زبرین یا استخوان رادیوس و زند زیرین یا استخوان اولنا است. زند زیرین، زایدهای به نام آرنج دارد که با استخوان بازو مفصل میشود ولی زند زبرین از پایین به مچ مفصل میشود. مچ دست، هشت استخوان کوچک دارد که در دو ردیف قرار دارند. کف دست، پنج استخوان نسبتا دراز دارد که از یک طرف با مچ مفصل میشود و از طرف دیگر با انگشتان. هر یک از انگشتان دست سه بند دارند به جز شست که دارای دو بند است.
استخوان مچ پا و پا ، استخوان ران درازترین استخوان بدن است. سر برجسته آن در گودی نیملگن فرو میرود و در آن میچرخد، سر دیگر آن دو برجستگی و یک شیار دارد. در مقابل شیار، استخوان کوچک پهنی به نام کشکک جای دارد. استخوانهای ساق، شامل درشت نی و نازک نی است. درشت نی از بالا با ران و از پایین با استخوانهای مچ پا مفصل میشود. استخوان درشت نی در انتهای خود به قوزک داخلی پا ختم می شود. نازک نی از بالا به درشت نی تکیه میکند و از پایین، قوزک خارجی را میسازد. مچ پا، ۷ استخوانچه دارد. کف پا، شامل پنج استخوان است. استخوانهای مچ به جز پاشنه و استخوانهای کف پا به صورت قوسی قرار گرفتهاند و کاملا به زمین تکیه نمیکنند. انگشتان پا هر یک شامل سه بند است. به جز شست که دو بند دارد. استخوانهای انگشتان پا کوچکتر از استخوانهای انگشتان دست هستند و تحرک مختصری دارند. بزرگ ترین استخوان کف پا استخوان پاشنه است.
لگن خاصره یا لگن شامل دو استخوان بینام (هیپ) در جلو و استخوانهای خاجی و دنبالچه در عقب است. استخوان نیملگن (هیپ) استخوان منفردی است که از چسبیدن سه استخوان جنینی به نام استخوان تهیگاهی، شرمگاهی و نشیمنگاهی بوجود آمدهاست. از مجموع دو نیملگن، استخوان خاجی و دنبالچه فضایی بوجود میآید که به آن لگن خاصره میگویند .استخوان ران به سطح خارجی تحتانی این استخوان مفصل میشود.
دنده نام دوازده جفت استخوان در طرفین قفسه سینه است. تعداد ۱۲ جفت دنده در ساختار قفسه سینه شرکت دارند و قوسی شکل هستند. همه ی دنده ها در قسمت پشتی خود به ستون مهره ها متصل اند. 7 جفت دنده ی حقیقی بالایی از قسمت جلو به وسیله ی غضروف هایشان به جناغ سینه متصل می شوند. به این دندهها، دندههای حقیقی می گویند. 2 یا 3 جفت دنده ی بعدی را که به غضروف آخرین دنده ی حقیقی متصل اند دنده های کاذب و دنده هایی که از جلو هیچ اتصالی به جایی ندارند را دنده ی آزاد می گویند. در سطح داخلی هر دنده ناودانی برای عبور عروق و اعصاب بین دندهای وجود دارد که در دندههای اول، یازدهم و دوازدهم، این ناودان وجود ندارد.
طناب سفید رنگی به طول تقریبا ۴۵ سانتی متر است که از سوراخ پس سری تا سطح نخستین یا دومین مهره کمری امتداد مییابد. سوراخ پس سری، سوراخی است بزرگ در استخوان پشت سری که مغز و نخاع در آن جا به یکدیگر متصل میشوند. طناب نخاعی به نام نخاع شوکی نیز خوانده میشود. از برجستگی کمری به پایین نخاع شوکی باریک شده و ناحیه مخروط انتهایی که دربرگیرنده بخشهای خاجی طناب نخاعی است ایجاد میگردد. مخروط انتهایی، پایینترین ناحیه تنه نخاع است.
ستون مهرهای، محور مرکزی بدن را تشکیل داده و در عقب ناحیه تنه و در خط وسط قرار دارد و از قاعده جمجمه شروع شده و در تمامی طول گردن و طول تنه امتداد دارد. در کودکان تعداد مهرههای ستون مهرهها، ۳۳ عدد است که در بالغین پنج تای ما قبل آخر بهم جوش خورده و استخوان خاجی را تشکیل میدهند و ۴ مهره ی آخر نیز بهم جوش خورده، استخوان دنبالچه را به وجود میآورند. بنابراین تعداد مهرهها در افراد بالغ به ۲۴ قطعه تقلیل مییابد. از ۲۴ مهره آزاد، ۷ عدد مهرههای گردن، ۱۲ عدد مهرههای پشتی و ۵ عدد مهرههای کمر را تشکیل میدهند. مهرههایی که در ساختار قفسه سینه شرکت دارند ۱۲ عدد مهرههای پشتی هستند. مهرهها دارای شکل مشابهی هستند، تنه مهره که در جلو واقع شده، استوانهای شکل است. قوس مهره که در عقب قرار دارد و با تنه مهره تشکیل سوراخ مهره را میدهد. مجموع سوراخهای مهرهای، مجرای مهرهای نامیده میشود که در آن نخاع جای دارد. این مجرا در بالا به وسیله سوراخ استخوان پس سری به تمام دندههای قفسه سینه به ۱۲ عدد مهرههای پشتی ستون مهرهای، متصل هستند.
جمجمه یک ساختار استخوانی است که به عنوان چهارچوب سر عمل میکند. جمجمه ساختار صورت و مغز را حفظ میکند. جمجمه بدون در نظر گرفتن استخوان متحرک فک تحتانی، کرانیوم نامیده میشود. کرانیوم از دو بخش تشکیل شده است. جمجمه مغزی که بخشی از جمجمه است وظیفه ی حفاظت از مغز را بر عهده دارد؛ و قسمت دوم استخوانهای صورت، در جلو و پایین جعبه مغزی قرار گرفتهاست و اسکلت صورت را میسازد. استخوانهای جعبه مغزی ۸ عدد هستند ۴ عدد فرد و میانی و ۲ عدد زوج و طرفی هستند. استخوانهای صورت ۱۴ عدد هستند که ۶ عدد زوج و ۲ عدد فرد هستند. در مجموع ۲۲ عدد استخوان، جمجمه را تشکیل میدهند. در ضخامت برخی از استخوانهای سر و صورت حفرات تو خالی هوایی به نام سینوس وجود دارند.
محلی که استخوان ها در کنار یکدیگر قرار گرفته اند را مفصل می گویند. مهمترین کارکرد مفاصل امکان حرکت است. مفاصل موجب می شوند تا استخوان ها بتوانند در کنار هم حرکت کنند و این حرکت موجب تغییر شکل اسکلت و بدنبال آن تغییر شکل کل بدن می شود و این تغییر شکل است که به انسان اجاره می دهد تا بتواند بر روی محیط پیرامون خود تاثیر بگذارد و یا موقعیت خود را در مکان جابجا کند. معمولا در محل مفصل، استخوان ها قدری حجیم تر می شوند تا سطح تماس آنها با یکدیگر بیشتر شود. این افزایش سطح تماس هم موجب حرکت بهتر و هم پایداری بیشتر در حین حرکت می شود. مفصل قسمتی از سیستم حرکتی بدن انسان است که فعالیت زیادی دارد و به علت همین فعالیت زیاد است که بیش از قسمت های دیگر این سیستم دچار اختلال در عملکرد می شود. بیشترین بیماری های سیستم حرکتی بدن در مفاصل است. درد، تورم و خشکی در حرکت از معمول ترین مشکلات سیستم حرکتی است که به علت اختلال در کارکرد مفصل بوجود میاید. از لحاظ کارکردی سه نوع مفصل در بدن انسان وجود دارد.
مفصل متحرک ، در این نوع مفاصل دو استخوان تشکیل دهنده مفصل کاملا آزادانه در کنار یکدیگر حرکت می کنند. مانند مفصل مچ دست یا زانو. در مفصل زانو استخوان درشت نی کاملا در مقابل استخوان ران حرکت کرده و به جلو و عقب میرود.
مفصل نیمه متحرک ، در این نوع مفاصل استخوان های تشکیل دهنده مفصل توسط بافتی دیگر به یکدیگر چسبیده اند. گرچه این استخوان ها می توانند نسبت به هم حرکت کنند ولی این حرکت آزادانه و کامل نیست. به عنوان مثال میتوان از مفاصل بین دو مهره کمری یا مفصل بین استخوان های درشت نی و نازک نی در ناحیه زانو نام برد. مهره های کمر توسط دیسک بین مهره ای به هم متصل می شوند. گرچه با تغییر شکل دیسک مهره ها می توانند کمی نسبت به هم حرکت کنند ولی این حرکت محدود است.
مفصل ثابت ، در این مفاصل دو سر استخوان ها توسط غضروف یا رباط به هم متصل شده و عملا حرکتی بین دو استخوان وجود ندارد. مثل مفصل بین استخوان های جمجمه. گرچه جمجمه از تعدادی استخوان صفحه های در کنار هم درست شده است که از هم جدا هستند ولی این استخوان ها نسبت به هم حرکتی ندارند.
ساختار مفصل ، در یک مفصل متحرک انتهای استخوان به وسیله ی غضروف مفصلی پوشیده می شود و از آن محافظت می کند. در اطراف مفصل، کپسول مفصلی قرار دارد که به انتهای استخوان چسبیده است. سطح داخلی این کپسول مایعی ترشح می کند تا سطح مفصل کاملا چرب شود. رباط ها قسمت ضخیم کپسول هستند و به انتهای استخوام متصل اند و مانع باز شدن زیاد مفصل یا حرکت آن در جهت نامطلوب می شوند.
غضروف شکلی از بافت پیوندی است. سلولهای سازنده غضروف کندروسیت نام دارند. کندروسیتها ماتریکس غضروف را میسازند. غضروف یا بخشی از یک اندام مانند تیغه بینی، حنجره، نای و لاله گوش را میسازد یا انتهای استخوان ها را در یک مفصل می پوشاند. استخوان ها داشتن حرکتی آسان بر روی یکدیگر را مدیون غضروف های سالم هستند. در بدن سه نوع غضروف داریم: غضروف فیبر مانند دیسک بین مهرههای کمر، غضروف ارتجاعی مانند لاله گوش، غضروف شفاف مانند غضروف مفصلی.
اپیفیز ، به قسمت گرد استخوان های بلند را اپیفیز میگویند. این قسمت معمولا با استخوانهای مجاور مفصل میشود. استخوان های بلند از سه قسمت تشکیل شدهاند. قسمت وسط که بسیار محکم است را دیافیز می نامند. دو سر استخوان که قدری بزرگتر و برجسته تر است را اپیفیز میگویند. بین اپی فیز و دیافیز قسمتی از استخوان قرار گرفته که از جنس استخوان اسفنجی است. به این قسمت از استخوان متافیز می گویند.